Slecht zicht

De staat van mijn gezichtsvermogen.
Vanwege een snel voortschrijdende staar moet ik in januari geopereerd worden. Gisteren had ik de pech dat mijn bril brak. Vandaag is de opticien gesloten maar gelukkig heb ik nog een oude bril. De glazen daarvan zijn niet sterk genoeg, maar ik heb daarmee toch nog een beter zicht dan helemaal geen bril. Zonder bril heb ik een gezichtsvermogen van minder dan 30%.

De trouwe lezers van deze blog zullen er wel begrip voor hebben dat het schrijven nu op een laag pitje staat. Maar zodra ik weer behoorlijk kan zien, meld ik me weer.

Wees baas over je gedachten

Gedachten kunnen je op sleeptouw nemen.
Dag-in dag-uit worden we bestookt met slecht nieuws. Zet 's morgens vroeg de radio maar aan en het begint al. Sla je de ochtendkrant open en je wordt overspoeld met slecht nieuws. Met de TV is het al niet beter. Het dagelijks leven zelf zorgt ook voor allerlei nieuws en soms wel eens slecht nieuws. Het is dan ook geen wonder dat je gedachten door het slechte nieuws in beslag worden genomen, vooral als het betrekking heeft op jouw leven. Wanneer je jouw gedachten mee laat slepen door al die narigheid dan kun je je erg beroerd gaan voelen en in een depressie verzeild raken.

Kan je dat voorkomen?
Ja, met een beetje moeite is het te doen. De eerste stap is je voor te nemen je niet druk te maken om zaken waarop je geen invloed kan uitoefenen. Het heeft geen enkele zin je druk te maken over het mogelijke rijzen van de zeespiegel wanneer je daar geen enkele invloed op kan uitoefenen. Het weer is ook zoiets, laat je humeur niet bederven door slecht weer, je kunt dat niet beïnvloeden dus maak je er niet druk over. Je kunt zelf wel dit rijtje met soortgelijke voorbeelden aanvullen denk ik. Zet zulke negatieve zaken uit je gedachten.

Wanneer je iets wel kunt beïnvloeden doe dat dan op een rustige manier. Stel, er gebeurt iets op je werk waarmee je het niet eens bent. Je gaat er rustig over praten en als je zo de zaak kan rechtzetten is dat prachtig. Stel dat je het niet kunt rechtzetten dan zijn er twee mogelijkheden: je accepteert het en je laat het er verder bij (zet het dan ook uit je gedachten) of je accepteert het niet en als er dan werkelijk niets aan veranderd kan worden, dan moet je weggaan. Blijf in geen geval zitten mokken.

Hoe kan je negatieve gedachten verdrijven?
Er zijn verdrietige zaken die je wel tijdelijk in je gedachten moet toelaten. Je moeder is overleden en daardoor ben je verdrietig. Dit soort verdriet heeft tijd nodig en die tijd moet je jezelf gunnen. Wat ik bedoel zijn negatieve gedachten die je dreigen te gaan beheersen en die je liever niet hebt.
Voor zulke zaken is een simpele remedie, wanneer een negatieve gedachte in je opkomt draai die dan om in het tegendeel. Je maakt je zorgen over de zaken die je tekort komt, wees dan dankbaar voor de dingen die je hebt. Verdrijf een negatieve gedachte onmiddellijk met gedachten aan dingen waarvoor je dankbaar bent. Een gevoel van dankbaarheid kan nooit samengaan met een negatieve gedachte. Het woord dankbaarheid heeft een religieuze connotatie maar dat hoeft voor een atheist geen bezwaar te zijn. Zoals minister Plasterk het zei: ook een atheist kan een gevoel van dankbaarheid hebben. Of je nu dankbaar bent tegenover God of omdat je je gewoon dankbaar voelt, het effect is hetzelfde, waar dankbaarheid heerst is geen plaats voor negatieve gevoelens.

Amarantis, een symptoom

Amarantis is een symptoom van een bestuurskwaal.
Het Amarantis debacle is geen op zichzelf staand verschijnsel. Het is het gevolg van het afstoten van overheidstaken in het streven naar een kleinere overheid. Naast het gezwendel in het onderwijs is er ook sprake van geknoei bij woningbouwcorporaties en zakkenvullerij in de zorg. Ook bij het openbaar vervoer is het fout gegaan, denk maar aan de problemen van de NS en Prorail. De sleutelwoorden waarmee destijds deze heilloze weg werd ingeslagen zijn marktwerking, privatisering en schaalvergroting.

Schaalvergroting in het onderwijs is gewoon flauwekul.
Schaalvergroting is prima op zijn plaats bij productiebedrijven waar men met dure machines werkt, met schaalvergroting kan men de productiekosten per eenheid product verlagen. Onderwijs is geen productieproces met machines en producten, daar gaat het om mensen. De schaalvergroting in het onderwijs is bedoeld om de kosten van het bestuur per leerling te verlagen. Het is een puur boekhoudkundige kwestie en heeft helemaal niets met het onderwijs te maken. Door het meteen zo megalomaan groots aan te pakken, 50 scholen met 30.000 leerlingen in een scholengemeenschap, creëert men een complexe organisatie die op zich al moeilijk bestuurbaar is en alle ruimte biedt aan creatieve zakkenvullers. Ik vrees dat Amarantis geen geïsoleerd geval is. Het bestuur van Amarantis droeg niets bij aan het onderwijs zelf en is dus volkomen overbodig gebleken.

Hoe raken we de overbodige en verkwistende bestuurslaag in het onderwijs kwijt?
Met een harde sanering. De overheid moet de betalingen aan schoolbesturen staken. De leraren komen op de loonlijst bij het ministerie van onderwijs, de schoolgebouwen worden door de rijksgebouwendienst beheerd en leermiddelen kunnen via het Rijks Inkoop Bureau worden aangeschaft. De overheid moet ook het belegd vermogen van de onderwijsinstellingen confiskeren (dat vermogen loopt in de miljarden), dat geld kan gebruikt worden voor een sobere ontslagregeling voor de bestuurders en hun medewerkers. We moeten het onderwijs weer teruggeven aan de onderwijsgevenden. De organisatie van een school moet platter worden, 1 directeur bijgestaan door een concierge en een administratieve kracht. De school mag niet groter zijn dan het geheugen van de concierge kan bevatten (met dank aan minister Plasterk).

Nooit opgeven?

Te vroeg opgeven.
Tijdens de basisopleiding in mijn militaire diensttijd nam de luitenant van onze compagnie ons mee op een speedmars. Die bestond uit een een paar honderd meter stevig marcheren afgewisseld door een paar honderd meter hardlopen. Dat ging kilometers achter elkaar door. Na een tijd was er nog maar een klein groepje over, daar hoorde ik ook bij. Maar ik kon het niet meer volhouden en ik stopte er mee. Honderd meter verderop stopte de luitenant en schreef de namen van de enkelen die het tot het eind hadden volgehouden in zijn notitieboekje. Ik had er flink de smoor in want die laatst 100 meter hadden er ook nog wel bij gekund.
Dit is een voorbeeld van te vroeg opgeven. Opgeven omdat je denkt dat je niet meer verder kunt. Op het moment dat ik het opgaf had ik kunnen weten dat het te vroeg was. Er werd geen bovenmenselijke krachtsinspanning van me gevraagd, ik was niet duizelig en ik had geen hartritme-storingen of iets dergelijks, het was alleen een kwestie van perceptie: ik dacht alleen maar dat ik niet meer verder kon.

Te laat opgeven.
Dat bestaat ook. Ik kreeg eens een project overgedragen dat al in gang was gezet en ik hoefde het alleen maar af te maken. Ik ging opgewekt aan de slag. Na een tijdje kwamen de tegenvallers, de een na de ander. Er was niet doorheen te komen. Hoe moeilijker het werd, des te harder ging ik werken. Lang nadat de overeengekomen opleveringsdatum was verstreken, werd de klant het zat en werd het project stopgezet. Bij de slotevaluatie bleek dat er in het ontwerp een systeemfout zat die iedereen over het hoofd had gezien en waardoor het systeem nooit had kunnen werken. Daar kon ik niets aan doen maar mijn fout was dat ik er steeds harder tegenaan ging. Ik had moeten beseffen dat het een onbegonnen taak was en daar naar had ik moeten handelen.

Wanneer moet je dan stoppen of opgeven?
Nooit, tenzij.

Wat is dan het tenzij?
Tijdens het hardlopen begin je over te geven of bloed te spuwen, dan zou ik toch echt stoppen. Of tijdens je werk blijft een bepaald probleem je steeds dwarszitten. Niemand weet echt raad en je enige reactie is je er je harder in vast te bijten. Dat is een haast instinctieve reactie die op zich geen oplossing is. Bij problemen in werksituaties moet je altijd zoeken naar een mogelijke oplossing, zolang die in zicht is moet je doorgaan. Als je het uitzicht op een oplossing niet ziet, ook niet na enkele pogingen en anderen zien het ook niet, dan moet je overwegen te stoppen. Zet de zaken eens op een rij, voordelen en nadelen van het stoppen. Op die manier wordt je keuze eenvoudiger.

Een beetje druk.

Ik heb het de laatste tijd nogal druk, vandaar dat mijn dagelijkse column in de verdrukking is geraakt. Ik hoop dat ik binnenkort wat meer gelegenheid heb om regelmatiger te bloggen.

De bezieling van Rutte & Samsom

Het goede nieuws.
Dat is dat ons land weer een regering heeft bestaande uit twee partijen die ondanks hun verschillende politieke opvattingen, de handen ineen willen slaan om het land weer op de rails te krijgen. Het positieve er aan is de geven-en-nemen mentaliteit waarmee men onderhandeld heeft. Wanneer men die mentaliteit weet vast te houden dan is er goede hoop voor de stabiliteit van het komende kabinet. Een beetje stabiliteit in de regering kan Nederland best gebruiken.

Is alles goed nieuws?
Op het eerste gezicht ziet het er goed uit. De presentatie van het regeringsakkoord hebben Rutte en Samsom uitstekend gedaan. Ook hun gezamenlijke interview bij Pauw en Witteman deden ze geweldig. Een menselijk stel. Maar ondanks die vlekkeloze presentatie zijn er toch wel bedenkingen aan te voeren op hun voorgestelde beleid. Neem de voorgenomen schaalvergroting op provinciaal en gemeentelijk niveau. Men wil dat gemeenten voortaan uit minimaal 100.000 inwoners bestaan en provincies samenvoegen. Is men nog steeds niet verlost van de mythe van de schaalvergroting? Kijk naar wat er in de zorg en het onderwijs gebeurt. Schaalvergroting van ambtelijke en bestuurlijke organisaties leidt alleen maar tot extra bestuurslagen en lucratieve topbaantjes, maar dat is wellicht de bedoeling. De voorgestelde bezuinigingen zullen financieel gezien wel in orde zijn maar dat is dan ook meteen het bezwaar dat men er tegenin kan brengen, het is allemaal puur financieel. Er spreek weinig visie uit. Ja, men wil Nederland weer op orde krijgen, wie wil dat niet? Het blijft beperkt tot de financiële status van Nederland. Goede boekhouders zonder bezieling.
Ondanks de opgewekte gezichten waarmee ons verteld wordt dat de bezuinigingen iedereen raken, leiden die bezuinigen tot een depressieve sfeer in de media en ook in het land. Er ontbreekt een bezielend thema waaronder we ons allen kunnen scharen, een nationaal doel dat ons boven de depressie uittilt.

Waar blijkt dat gebrek aan bezieling uit?
Rutte & Samson laten een geweldige kans op een bezielend project lopen: ze willen geen moeite doen om de Olympisch Spelen van 2028 binnen te halen. Prins Willem-Alexander begreep wel het bezielende karakter van de Spelen, het duo Jansen & Janssens niet.
Er zijn ook andere bezielende projecten te bedenken die onze collectieve blik op een positief doel richten. Bijvoorbeeld een kustverdediging-systeem dat bestaat uit een aantal kunstmatige eilanden op zo'n 20 of 30 kilometer uit de kust. Een geweldige boost voor ons nationale imago en de werkgelegenheid. Of een werkelijke innovatie van het onderwijs, dat het tot de top van de wereld zou moeten brengen. Zoiets doe je niet met een haast gedachteloze injectie van 700 miljoen die men nu voor ogen heeft, het gaat niet in de eerste plaats om geld maar om de visie op het onderwijs en die ontbreekt en ontbreekt dus ook de bezieling.

Rutte & Samsom, gooi jullie stropdassen weg en laat je bezielen! 

Geloof, ook voor atheïsten

Zonder geloof ben je nergens.
Dit is natuurlijk een provocerende uitspraak die je op het eerste gezicht meteen zou kunnen verwerpen. Maar is dat terecht? Kijk eens naar Richard Dawkins, een bioloog met een atheistische levensovertuiging. Hij is er van overtuigd dat er geen god bestaat en dat er geen andere verklaring voor het bestaan van de aarde, het heelal en het leven is dan de evolutietheorie. Hij brengt die visie met zo'n gedrevenheid dat het aan missionair geloof doet denken. Hij heeft prachtige boeken geschreven en is in de hele wereld bekend. Zijn geloof (of overtuiging als je wilt) heeft hem ver gebracht. Zonder zijn krachtige geloof in de juistheid van de evolutietheorie hadden we wellicht nooit van hem gehoord. Richard Dawkins is geen gelovige in de gebruikelijke zin van het woord, maar ik twijfel niet aan de kracht van zijn geloof.
Martin Luther King en Moeder Teresa zijn ook mensen die wij kennen door de daden die hun krachtige geloof voortbracht.
Zonder zijn geloof en wat dat heeft aangericht zouden we waarschijnlijk nooit van Osama Bin Laden hebben gehoord.
Edison, Pasteur, Henry Ford waren mensen die sterk in hun ideeën geloofden en daarmee de wereld veranderd hebben.
Ik kan nog wel langer doorgaan met dit lijstje maar ik denk dat ik hiermee de bovenstaande uitspraak wel wat meer body heb gegeven. Wat al deze mensen gemeen hebben is dat zij hun geloof of overtuiging in daden (het schrijven van een boek is ook een daad) hebben omgezet.

Wat betekent dit voor jou?
 Je zou jezelf kunnen afvragen welke overtuigingen jij hebt die aan jouw leven richting geven. Het staat je volkomen vrij om geen overtuiging te willen hebben hoewel ik betwijfel of er mensen zonder een enkele overtuiging bestaan. De volgende vraag die je jezelf zou kunnen stellen is of jouw overtuiging of geloof een positieve invloed op jezelf en op je omgeving heeft. Hoewel ik zelf een overtuigd Christen ben, denk ik positief over het werk van Richard Dawkins. Het zet je aan het denken en het houdt je scherp. Je hoeft het niet met een gedachte eens te zijn om er toch positief over te denken. Er zijn overtuigingen die een heel negatieve lading hebben, denk maar aan het nationaal-socialisme van Adolf Hitler, of de extreme opvattingen van Osama Bin Laden.

Wat ik met deze column beoog is dat je jezelf gaat afvragen wat je nu precies gelooft en of het nuttig is voor jezelf en anderen. Mocht je helemaal nergens in geloven dan kan het geen kwaad om daar eens over na te denken. Wat jouw geloof ook is, als er geen daden of gedrag uit voortvloeien is het tijd voor herbezinning.

Jezelf kennen

Wat ben je eigenlijk?
Dit lijkt een heel simpele vraag maar er zit toch meer achter dan dat je op het eerste gezicht zou denken. Wanneer je die vraag zelf gaat beantwoorden dan zijn er een paar mogelijkheden:

• je beschrijft wat jezelf denkt dat je bent, jouw eigen zelfbeeld.
• je beschrijft het beeld dat anderen volgens jou van je hebben.
• je vertelt wie en wat je werkelijk bent.

Maakt dat iets uit?

Jouw zelfbeeld beïnvloedt de wijze waarop je in het leven staat, je attitude.

Laten we het eerste geval bij de kop nemen. Je geeft je eigen zelfbeeld. Dat hoeft niet met de werkelijkheid overeen te komen. Vaak is dat ook niet zo. Iemand kan denken dat hij of zij altijd de waarheid spreekt en het altijd bij het rechte eind heeft. De kans is groot dat de persoon in kwestie een zelfingenomen figuur is die meestal de plank misslaat. Het is de moeite waard om eens over jezelf na te denken en dat vooral kritisch te doen. Ben je werkelijk zo als je denkt dat je bent? Als je zelfbeeld en de werkelijkheid met elkaar in tegenspraak zijn dan zul je heel wat moeilijkheden op je weg vinden.

Het tweede geval: jouw zelfbeeld is het beeld dat anderen volgens jou van je hebben. Dat lijkt iets beter dan het vorige want het suggereert dat je de reacties van anderen goed bestudeerd hebt en dat je de opinie van anderen serieus neemt. Als dat werkelijk zo is dan ben je een eind op het goede pad.  Toch kan deze houding een heel vervelende kant hebben. Je loopt het risico dat jouw zelfrespect afhangt van de mening van anderen en in zeker opzicht ben je dan ook werkelijk afhankelijk van anderen. Je bent dan niet de zelfstandige persoonlijkheid die je zou kunnen zijn.

Het derde type antwoord zou dan het goede moeten zijn, maar de vraag is natuurlijk: hoe weet je dat jouw zelfbeeld, objectief gezien, overeenstemt met de werkelijkheid? Om je maar meteen uit de droom te helpen: Dat weet je niet. Wanneer je denkt dat je het weet dan val je bijna automatisch binnen de eerste categorie, die van de mensen die een zelfbeeld hebben dat niet met de werkelijkheid overeenkomt.

Hoe los je dit op?

Accepteer dat jouw zelfkennis zijn grenzen heeft en probeer te voorkomen dat je zelfingenomen wordt of dat je zelfrespect van anderen afhangt. Er zijn een paar simpele regels die je daarbij kunnen helpen:

• Wees voorzichtig met het oordeel over anderen, oordeel niet te snel en kijk eerst naar jezelf.
• Wees mild met je oordeel over anderen.
• Sta open voor kritiek, luister goed naar wat men zegt en denk er rustig over na. Is de kritiek gerechtvaardigd of niet? Ga niet meteen in de verdediging.
• Roddel niet over anderen.
• Je hebt één mond en twee oren. Gebruik ze in die verhouding. Luister meer dan dat je praat.
• Wees vriendelijk. Dat kost niets en het maakt het leven zoveel plezieriger, ook voor jezelf.
• Doe anderen geen kwaad maar doe ze juist goed.
• Besef dat je de vrijheid hebt om je eigen reactie op gebeurtenissen en uitspraken van anderen te bepalen.

Wanneer je bewust zo handelt dan is je zelfbeeld niet meer zo belangrijk, je gevoel voor eigenwaarde wordt door je gedrag op een positieve manier gevoed. Je hebt nu de rollen omgedraaid: jouw attitude, de wijze waarop je in het leven staat, beïnvloedt je zelfbeeld.

Luisteren kan geen kwaad

Een scheepsramp die voorkomen had kunnen worden.
Op 22 oktober 1707 sloegen vier grote Britse oorlogsschepen in een stormachtige nacht op de rotsen bij de Scilly eilanden. Tussen de 1400 en 2000 zeelieden verdronken waaronder de admiraal Sir Cloudesley Shovell. De ramp was het gevolg van de onnauwkeurigheid van de navigatie in die dagen. Men beschikte nog niet over chronometers die de tijd correct konden aangeven en dat is nodig om de juiste lengtegraad van je positie te kunnen bepalen. Volgens Dava Sobel, in haar boek Longitude, was er aan boord van schip van de admiraal een eenvoudige zeeman die afkomstig was uit Cornwall en die bekend was met die kustwateren. Hij trok de stoute schoenen aan en vertelde aan de admiraal waar de schepen zich op dat moment volgens hem bevonden en dat ze op de rotsen terecht zouden komen als de koers niet zouden wijzigen. De zeeman werd terstond opgehangen wegens muiterij en uren later vond de ramp plaats. Het verhaal bestaat al langer en is dus niet door Dava Sobel verzonnen.

Luisteren kan geen kwaad.
Of het verhaal van de zeeman werkelijk gebeurd is weet ik niet, maar waarom zou je een mooi verhaal verpesten met de waarheid? De omstandigheden van die tijd maken het niet zo ongeloofwaardig, het was aan gewone zeelieden verboden zich in het geheim met de navigatie bezig te houden en het tegenspreken van een meerdere kon al helemaal niet.

Moraal van dit verhaal.
Er zit een mooie les in het verhaal en laten we er maar even vanuit gaan dat het waar is. De eerste les is de arrogantie waarin gezagdragers zo gemakkelijk kunnen vervallen. En niet alleen gezagdragers, ook wijzelf kunnen ons afsluiten voor de mening van anderen omdat we het op grond van onze positie beter denken te weten. Als iemand de moeite neemt om je ergens op te wijzen dan doe je er verstandig aan om op z'n minst even te luisteren. Je kunt dan best bij je mening blijven maar dat doe je dan op basis van een gezonde argumentatie.

De tweede les is het gebrek aan inlevingsvermogen van de admiraal. Hij kon blijkbaar niet inzien dat wanneer een man alle conventies met gevaar voor eigen leven opzij schuift, de boodschap wel eens erg belangrijk kon zijn. Je ziet dat nu nog steeds, kijk maar hoe klokkenluiders behandeld worden. Daarom is het onverstandig om iemand met een vervelende boodschap op diens positie, uiterlijk of manier van praten te beoordelen en de boodschap te negeren.

Praktische toepassing: neem iemand die in een vergadering meestal stil is, serieus als hij of zij nu wel iets zegt. Als iemand die slecht Nederlands spreekt iets probeert duidelijk te maken, wees dan geduldig en luister. Je kunt het rijtje zelf wel verder aanvullen veronderstel ik.

Met zekerheid op je doel af

Wie stap voor stap een berg beklimt genaakt allengs de top.
Een dergelijk citaat stond in mijn wiskundeboek op school en was als aanmoediging bedoeld voor leerlingen om gewoon door te zetten. Het is een ouderwets gezegde maar de bedoeling is wel duidelijk. Het is een wat ongemakkelijke waarheid want dat is nu precies de moeilijkheid voor velen: om elke dag iets aan een bepaalde taak te doen, dat vergt discipline. Er zijn ook zo veel dingen die je er  vanaf houden, de kinderen, de hond, je werk, de krant, de televisie en de behoefte om even van de vermoeienissen van de dag bij te komen.

Zie je tegen een bepaalde taak of onderneming op?
Moet je een projectplan maken? Of wil je een poppenhuis voor de kinderen in elkaar zetten? Is er iets wat je moet of wilt doen maar waar je toch tegenop ziet? Stel het niet langer uit, begin er gewoon aan. Afhankelijk van wat het is dat je gaat doen, kan je beginnen met een bepaalde tijd per dag. Bijvoorbeeld een kwartier of drie uur. Na een week maak je er iets meer van, net zoveel als je aankunt. Het gaat er om dat je dagelijks iets doet. Je zult verbaasd zijn wat je in bijvoorbeeld zes weken bereikt hebt.

Stel je loopt al een tijd rond met het plan om een boek te schrijven. Laten we even aannemen dat je het onderwerp al aardig gedetailleerd in je hoofd hebt zitten. Een roman van enige substantie bevat al gauw 80.000 woorden. Een bijna duizelingwekkend aantal lijkt het. Toch valt het mee. Wanneer je elke dag 400 woorden schrijft ben je er in 200 dagen klaar mee. Dat moet toch te doen zijn.

Even ter vergelijking: de columns in mijn blog bevatten elk naar schatting gemiddeld zo'n 400 woorden. Ik ben in mei van dit jaar met deze blog gestart en bijna elke dag schrijf ik een column. Inmiddels heb ik meer dan 100 columns geschreven dus in totaal zal mijn blog niet ver van de 40.000 woorden afzitten. Nog eens 100 columns en het zijn er 80.000. Het schrijven van een column kost me iets minder dan een uur per dag.

Zo zie je dat wat jij zou willen doen in de meeste gevallen binnen je bereik moet liggen, als je er maar dagelijks een bepaalde tijd aan besteed. Succes!

Je kan meer dan je denkt.

Een geweldig voorbeeld.
Al een tijdje ben ik bezig het lied "Ständchen" van Franz Schubert in te studeren. Een geweldige hulp daarbij is Youtube, er is een overdaad aan uitvoeringen van bekende zangers van dit lied, of van elk ander denkbaar lied. Gisteren koos ik Thomas Quasthoff, een bas-bariton met een prachtige stem. Hier kan je het zelf horen. Quastoff is mismaakt ter wereld gekomen, ik geloof dat hij een softenon slachtoffer is. Over zijn uiterlijk wil niet veel meer zeggen dan dat je zou denken dat een artiestenloopbaan voor hem uitgesloten leek. Toch is hij een bekend zanger geworden met een wondermooie stem. Als zanger vind ik hem inspirerend maar nog meer als mens. Denk je eens in wat een moeilijkheden en vooroordelen hij heeft moeten overwinnen, voordat hij een plaats op het podium veroverde. Er moet in die man een visie en grote wilskracht zitten. Hij laat je zien dat je niet snel kan zeggen dat iets je niet zal lukken (vooral als je het nog niet geprobeerd hebt).

Een handicap of schijnbaar onvermogen kan een uitdaging zijn.
Quasthoff kan zingen en goed ook maar ik wed dat hij veel mensen op zijn pad heeft gevonden die dachten dat hij ongeschikt voor het podium was en dat hij zijn stem maar in de badkamer moest laten horen. Klaarblijkelijk heeft hij zich niets van deze mensen aangetrokken en is zijn eigen weg gegaan. Koos Alberts is ook zo'n man, hij kreeg een vreselijk ongeluk en leek zijn carriere als zanger wel te kunnen vergeten. Toch bleef hij doorgaan en hij schijnt een trouwe schare aanhangers te hebben. Hoewel ik zijn genre niet bewonder heb ik wel grote achting voor zijn karakter.

Laat je niet afschrikken door moeilijkheden.
Je koestert diep in je hart een bepaald ideaal maar je durft er niet mee voor de dag te komen. Als je met die situatie tevreden bent en je laat het liever zo, dan moet je je niets van dit stukje aantrekken, het is dan niet voor jou bedoeld. Maar wanneer je dolgraag de moed zou hebben om je ideaal te verwezenlijken, begin er dan aan. Geef niet op en gaandeweg zul je dichter bij je doel komen. Ook al weet je niet hoe je het nu aan moet pakken, maak toch een begin, je zult zien wanneer je de eerste stappen hebt gezet dat je dan het inzicht krijgt hoe je verder moet gaan. Die eerste stappen kunnen best vergissingen zijn, dat is niet erg, vergissingen kunnen gecorrigeerd worden. Wees daar niet bang voor. Denk aan Quasthoff, waren zijn moeilijkheden misschien niet even zwaar, of zelfs zwaarder, dan de jouwe?

Een kwestie van bekijken

Afnemende vooruitzichten.
Een tijdje geleden kreeg ik te horen dat ik aan een bepaalde oogkwaal lijd, die als die niet wordt behandeld tot blindheid leidt. Op dat moment was mijn gezichtsvermogen nog goed. Een paar weken terug mocht ik meedoen aan het TV spel 1 tegen 100. Ik zat op een hoge tribune en toen de vragen op een  immens groot scherm verschenen merkte ik tot mijn verbijstering dat ik ze niet kon lezen, terwijl het toch koeienletters waren. Vanmorgen ging ik voor onderzoek naar de oogheelkundige afdeling van het LUMC. Daar bleek dat ik nog maar voor 30% zicht in mijn ogen heb. Ik was er 's morgens zelf alleen in de auto naar toe gereden en ik kreeg te horen dat dit voorlopig mijn laatste ritje was. Ik had er werkelijk geen idee van dat het zo slecht was. Toch zijn de vooruitzichten niet slecht, het is operabel en na implantatie van kunststof lenzen zal ik weer goed kunnen zien. En weer kunnen autorijden. En weer behoorlijk kunnen internetten, ik zit nu zowat met mijn neus op het scherm en de lettergrootte heb ik al aan mijn beperkte gezichtsvermogen aangepast.

Hoe ga je met zo iets om?
Sinds mijn jeugd heb ik slechte ogen en ik herinner me nog als de dag van gisteren dat ik voor het eerst een bril kreeg. Wat was ik toen blij! Ik kon weer alles zien. Met diezelfde blijde verwachting kijk ik uit naar de dag dat mijn ogen geopereerd zullen worden en dat ik weer goed kan zien. Natuurlijk had ik vanmorgen wel een moeilijk moment maar slechts voor even. Je kunt dit soort zaken van twee kanten bekijken, van de positieve kant of van de negatieve. Als jij in soortgelijke omstandigheden zit, probeer het dat van de positieve kant te bekijken. Juist als jouw omstandigheden slecht zijn moet je een positieve houding aannemen, wanneer je dat niet doet dan maak je het alleen maar erger. Je kunt klagen dat je aan een bril moet, je kunt ook blij zijn dat je met bril weer behoorlijk kunt zien. Je kunt chagrijnig zijn dat je aan een pacemaker moet, je kunt ook blij zijn dat je hartfunctie constant bewaakt wordt. Je begrijpt vast wel wat ik bedoel en je kunt het rijtje voor jezelf aanvullen. Sterkte!, Kop op! Wees blij!

Onvermoede krachten

Ons brein heeft wonderlijke krachten.
Onlangs las ik een boek getiteld "The Miracles of Your Mind" door dr. Joseph Murphy. Zoals de titel aangeeft gaat het over de wonderen van je brein. Als ik het in een paar woorden moet vertellen waar het boek over gaat dan is het over de wonderbaarlijke vermogens van het onbewuste brein. Murphy spreekt over het bewuste deel van het brein en het onbewuste deel van het brein, het onderbewuste. Of dit nu een wetenschappelijke analyse van het brein is doet er eigenlijk niet toe, het gaat er om wat de praktische toepassing er van is. Ieder van ons heeft het vast wel eens een keer meegemaakt: je zit met een probleem en hoe je ook piekert, je komt er niet uit. Dan plotseling wordt je midden in de nacht wakker en je ziet de oplossing van het probleem helder voor je. Of op een ander moment, terwijl je met iets totaal anders bezig bent, valt de oplossing je opeens te binnen. Het probleem is kennelijk door het onbewuste deel van je brein opgelost. Ik heb dit zelf vele malen meegemaakt en soms in heel wonderlijke vormen. Een familielid van mij was verdwenen, niemand had maar een idee waar de persoon was. We waren er erg veel mee bezig en we kwamen er niet uit. In een nacht droomde ik en ik zag die persoon op een heel bekende plaats lopen. Toen we daar de andere dag zelf waren, vonden we de verloren persoon weer terug, precies zoals in mijn droom.
Door de dingen die ik heb meegemaakt geloof ik in de kracht van het onbewuste deel van ons brein.

Maar wat kunnen we er mee doen?
Murphy zegt (en ik kan dat met mijn eigen ervaringen bevestigen) dat het onbewuste deel van het brein gevoed wordt door het bewuste deel. Met andere woorden: je onderbewuste gaat met je bewuste gedachten aan de slag. Hier kunnen we gebruik van maken. Wanneer je bewust bezig bent met negatieve gedachten en emoties, dan zal je onderbewuste op een negatieve manier reageren, je krijgt migraine, je gezicht staat constant op onweer of het verraadt onzekerheid, waardoor het in je werk en je relaties niet goed gaat. Andersom is het ook zo, positieve gedachten en emoties leiden tot een positieve reactie van het onbewuste brein. Dat kan resulteren in een mooie bloeddruk, een goede gezondheid, een vrolijke en innemende uitdrukking op je gezicht, stimulerende opmerkingen naar anderen toe en wat al niet.

Murphy geeft een mooi voorbeeld van een alcoholist die hem consulteerde. De man kon het drinken niet laten hoewel hij dolgraag wilde stoppen. Het ging telkens mis en zijn huwelijk was er door naar de knoppen gegaan. Met pure wilskracht lukte het hem niet om van de drank af te blijven. Murphy vroeg hem wat zijn grootste beloning zou zijn als hij voorgoed van de drank af kon blijven. Dat was zijn dochtertje, als die trots en gelukkig met hem kon zijn. Murphy raadde hem aan om dagelijks enkele keren rustig te gaan zitten en aan dit beeld van zijn dochtertje te denken. Hij moest dit ook doen voordat hij in slaap viel, zodat de laatste wakkere gedachten aan zijn dochtertje gewijd waren. Als de gedachte aan drank bij hem opkwam, moest hij het beeld van zijn blije en trotse dochtertje voor ogen stellen. De man was na een maand van zijn drankprobleem af.
Wat een paradox zit hierin, de man had van alles geprobeerd en dat alles was gebaseerd op wilskracht en discipline, niets lukte. Maar toen Murphy hem deze simpele therapie voorschreef ging  het als het ware vanzelf. De verklaring is dat het onbewuste van de man steeds geconfronteerd werd met mislukkingen en hem vervolgens dat idee van mislukking weer terug gaf. Toen het idee van strijd en mislukking werd vervangen door het idee van een trots en dankbaar dochtertje werd dat het houvast voor de man.

Een PDF versie van het boek kan je hier vinden. Het verhaal is Christelijk religieus getint maar niet op een opdringerige manier. Je hoeft je niet te bekeren om er plezier van te hebben. Van harte aanbevolen!

Verhoog je effectiviteit

Een voorbeeld uit de Tweede Wereldoorlog.
Toen de Russen de rollen gingen omdraaien en de Duitsers gingen aanvallen, was hun tactiek eigenlijk vrij eenvoudig. Ze rukten in breed front op en keken uit naar de zwakke plekken in de Duitse verdediging en juist daarop concentreerden ze de echte aanval met alles wat ze konden inzetten. Bijna altijd kwam het tot een doorbraak en dreven ze de Duitsers steeds verder achteruit totdat ze tenslotte de hoofdstad Berlijn innamen.

Wat heeft dit nu met persoonlijke effectiviteit te maken?
Op het eerste gezicht natuurlijk helemaal niets maar laten we even verder kijken. De Russen zetten hun kracht in op die plekken waar ze het beste resultaat konden verwachten. Doordat ze de zwakke stellingen onder de voet liepen waren de Duitsers gedwongen hun sterke stelling elders te ontruimen om niet omsingeld te worden. De Russen negeerden als het ware de sterke stellingen, waar veel minder kans op succes was en concentreerden zich op kansrijke plekken.

Dat kunnen we in ons werk ook doen. We moeten onze energie richten op die dingen die resultaten opleveren. Het maakt niet uit wat je doet, een onderneming leiden, een onderzoek uitvoeren, kinderen opvoeden, wat je ook doet je kan met een paar eenvoudige vragen tot een beter resultaat komen. Stel je zelf de volgende vragen:

1. Wat ben ik aan het doen? Maak een lijstje van je activiteiten.
2. Welke activiteiten leveren een gewenst resultaat op? Kruis ze aan. Dat zijn dus de zaken waarop je je energie moet richten.
3. Welke activiteiten leiden niet tot het gewenste resultaat? Schrap ze. Dat zijn de zaken waarop je de aandacht niet moet richten.

Het lijkt eenvoudig en dat is het ook. Schuif het niet terzijde omdat je denkt dat het te simpel is. Eenvoud is het kenmerk van het ware.

Tegenslag is groeipijn

Zonder tegenslag geen persoonlijke groei.
Ik las ergens het volgende citaat: het polijsten van een edelsteen veroorzaakt wrijving. Het werd als volgt toegepast: persoonlijke groei gaat gepaard met tegenslagen. Uit ervaring kan ik zeggen dat het zo is. Van tegenslagen leren we als we bereid zijn om de tegenslag als een les te zien. Gaan we bij een tegenslag in een hoekje zitten mokken dan leren we er niets van en ik kan je bijna garanderen dat soortgelijke tegenslagen je blijven treffen. Ik heb het hier natuurlijk niet over persoonlijke verliezen zoals het overlijden van een dierbare. Nee, het gaat hier over tegenslagen die voortvloeien uit je eigen gedrag. Voorbeelden: een boete voor te hard rijden, hoe je het ook wendt of keert, die heb je aan je eigen rijgedrag te wijten. Een afwijzing bij een sollicitatiegesprek omdat je voorbereiding onvoldoende was. Er zijn ook tegenslagen die niet meteen duidelijk als eigen schuld zijn te kwalificeren, bijvoorbeeld een hooglopend meningsverschil met iemand anders, het ligt uiteraard aan de ander of misschien toch niet?

Het leven geeft je telkens dezelfde les totdat je het geleerd hebt.
Als het leven je met een tegenslag een tik uitdeelt en je trekt er geen lering uit dan krijg je de les gegarandeerd nog een keer voor je kiezen, net zo lang totdat je de les geleerd hebt. Denk maar weer aan de boete voor te hard rijden, als je je rijstijl niet aanpast dan blijven de boetes komen. En het is met veel andere tegenslagen precies zo.

Zie een tegenslag als een les, dat stemt je meteen positiever.
De tegenslagen die ik op het oog heb kunnen verdraaid hard aankomen, een faillissement, een vermijdbare ziekte, mislukkingen en relatieproblemen. Waar het op aankomt is dat je zo'n tegenslag gaat zien zo als het is. Als het een tegenslag is die uiteindelijk aan een foute beslissing is te wijten of het gevolg is van je gedrag, zie het dan als een les die het leven je toedient, leer ervan en probeer je vroegere fouten te vermijden. Als je in staat bent om zo tegen een tegenslag aan te kijken dan zul je zien dat het gemakkelijker wordt om het te incasseren. Je groeit.

CVZ gaat stug door

Indrukwekkend verhaal van Pompe patient Johan Bakker.
Vanmorgen hoorde ik op Radio 1 een interview met Johan Bakker die lijdt aan de ziekte van Pompe. Hij vertelde dat hij een aantal jaren geleden door die ziekte tot een lichamelijk wrak werd gereduceerd, hij kon werkelijk niets meer. Hij kreeg de dure Pompe medicatie (die het College voor Zorgverzekeringen -CVZ- nu uit de verzekering wil halen) en maakte een verbazingwekkend herstel door. Hij functioneert nu volledig als directeur bij het Waterschap Rivierenland en wie hem googled ziet dat Bakker een uiterst actief en nuttig bestaan leidt. Bakker moest vanmorgen bij een hoorzitting verschijnen om zijn verhaal te doen. Volgens Bakker wil CVZ aan nieuwe Pompe patienten deze medicatie niet meer verstrekken en de vergoeding bij bestaande patienten afbouwen.

Probeer je eens in te denken wat dit voor Bakker betekent, hij komt dan hoogstwaarschijnlijk weer in een rolstoel terecht en zal met werken moeten stoppen. Hij vertelde dat de bewering van het CVZ,  dat de werking van het medicijn twijfelachtig is, gewoon niet waar is. Zelf is hij het levende bewijs maar volgens Bakker zijn er in Nederland talloze deskundigen die de goede werking van het medicijn onderschrijven. Het gaat het CVZ eigenlijk helemaal niet over de werking van het medicijn, het is naar hun smaak gewoon te duur en daarom wil men het schrappen.

Economische motieven leiden naar immorele acties.
Als je op een boekhoudkundige manier gaat redeneren over de prijs van medicijnen en de kosten van de zorg, zonder daarbij rekening te houden met het welzijn van patienten, dan kom je er toe om goed functionerende mensen tot invaliditeit en een te vroege dood te veroordelen. Dit soort denken verfoei ik tot in de grond van mijn hart.

Verzekeringen bieden je de gelegenheid om, op basis van collectieve solidariteit, je tegen een vast en relatief gering maandelijks bedrag het kleine risico van torenhoge kosten te vrijwaren. Daar zijn verzekeringen voor en wanneer iemand dat kleine risico treft, kan je die persoon niet uitsluiten vanwege die hoge kosten. Dat is immoreel. Wanneer we die kant opgaan dan richten de experts van de verzekeringsmaatschappijen zich na het elimineren van de Pompe patienten zich gegarandeerd op een volgende dure ziekte.

Ergerlijk dhimmi gedrag EU

EU veroordeelt film en negeert moorden.
De voorzitter van het Europese Parlement Martin Schulz, geflankeerd door 2 van zijn Arabische makkers, sprak een scherpe veroordeling uit over de Amerikaanse flodderfilm over Mohammed. Over de absurde en gewelddadige demonstraties van opgezweepte fanatici geen woord. Hij zei niets over de moord op de Amerikaanse ambassadeur in Libië en enkele anderen. Geen woord over de vrijheid van meningsuiting.

Dit is ergerlijk dhimmi gedrag.
De term dhimmi is de aanduiding voor niet-moslims die in een islamitische staat leven en een ondergeschikte positie innemen. In deze tijd slaat het woord op mensen die de islam in alles tegemoet willen komen om maar geen ruzie te krijgen. Dat is precies wat Schulz deed. Als hij over deze kwestie dan toch iets in het openbaar tegen zijn Arabische vrienden had willen zeggen, dan had hij ze moeten uitleggen dat wij hier vrijheid van meningsuiting hebben en dat de moorden en het haatgebrul een totaal ongepaste reactie zijn op een onbenullige flodderfilm. In plaats daarvan ging Schulz als een bange hond maar alvast op zijn rug liggen ten teken van overgave. Ergerlijk dhimmi gedrag.

Moeten we dan geen rekening houden met de gevoeligheden van moslims?
Natuurlijk, in het dagelijks leven zal ieder weldenkend mens tegenover anderen en dus ook tegen moslims een wellevende houding aannemen. Je gaat dus niet expres moslims beledigen. Met cartoonisten, cabaretiers en satirische schrijvers is het iets anders. Zij hebben een artistieke vrijheid en kunnen vrijelijk maatschappelijke en religieuze verschijnselen op de hak nemen. Ik herinner mij nog levendig de uitingen van wijlen Theo van Gogh (God hebbe zijn ziel) die zonder onderscheid de gelovigen op scherpe wijze op de korrel nam. Als christen onderging ook ik de geselingen van Theo. Ik moet eerlijk bekennen dat ik er vaak om moest lachen. Het hield je scherp en in die zin vervulde hij een nuttige functie, zoals de meeste van zijn collega's.
Een soortgelijke redenering geldt ook voor journalisten die misstanden rapporteren en die moslims niet graag willen horen. Dat is dan jammer voor moslims, ze moeten er maar aan wennen net zoals christenen en joden er al lang aan gewend zijn.

Dreigementen en moorden moeten we niet accepteren.
Aan moorden in Libië kunnen we helaas niet veel doen en aan het hatelijk gebrul in Pakistan en andere islamitische landen ook niet. We kunnen wel laten merken dat we er ons niets van aantrekken. Dat had Schultz, de niet door ons gekozen parlementsvoorzitter, moeten doen en zich niet als een dhimmi gedragen. Schande!

Basisonderwijs onder druk

Duizenden onderwijzers in het basisonderwijs ontslagen.
In de afgelopen jaren zijn duizenden onderwijzers in het basisonderwijs ontslagen, er wordt een getal genoemd van 4700 leerkrachten die hun baan kwijt zijn geraakt. De voornaamste oorzaak is dat de scholen te weinig geld van de overheid krijgen en dat kosten stijgen. Er is nog een oorzaak, doordat men scholen de financiële middelen in handen geeft om zelf de school te runnen, belast men de school met zaken waarvoor men niet geëquipeerd is. Daardoor is de rol van schoolbesturen enorm opgeklopt. Bestond vroeger een schoolbestuur uit notabelen die in hun vrije tijd een bijdrage aan het maatschappelijk belang leverden, nu bestaat het schoolbestuur uit beroepsbestuurders. Wat daarvan de gevolgen kunnen zijn zien we aan het Amarantis schandaal en de skybox affaire van de Twentse onderwijsinstelling Consent. De bestuurders van laatstgenoemde instelling rechtvaardigen deze strapats door te zeggen dat ze de skybox ook voor bestuursvergaderingen gebruiken. De huur van de skybox bedraagt € 45.000 per jaar. Beschikt hun schoolgebouw dan over geen enkele ruimte waarin het doorluchtige gezelschap zou kunnen vergaderen? Het gymnastieklokaal misschien?

Geef scholen geen geld maar middelen.
Als men zakken geld geeft aan organisaties dan zijn er altijd mensen die zich over dat geld gaan ontfermen. Door de schaalvergroting gaat het per onderwijsinstelling om enorm veel geld. Bij de scholengemeenschap Amarantis ging het om € 265.000.000 per jaar. Het sloeg de bestuurders naar hun bol. Ik denk dat het motief voor de schaalvergrotingen in het onderwijs wel eens in het kunnen beschikken over het grote geld gelegen kan zijn.
De oplossing is zeer eenvoudig. Geef de scholen geen geld maar alleen middelen. Dat zou als volgt kunnen:
- De salarissen van onderwijsgevenden en concierges worden direct door het ministerie van onderwijs betaald.
- De gebouwen worden door de Rijksgebouwendienst beheerd.
- De leermiddelen worden door het Rijks Inkoopbureau verstrekt.

De nog resterende financiële middelen van scholen worden door het Rijk geconfiskeerd om daarmee een sobere ontslagregeling voor de overbodige bestuurders te betalen.
De scholen worden weer teruggebracht naar normale proporties, de directeur kan zijn eigenlijke functie weer hervatten.

Bewaar zorgen en angst

Bewaar zorgen en angst voor echte rampen.
We maken ons vaak zorgen om dingen die in de toekomst verborgen liggen. De vraag is of de dingen waar we bang voor zijn ooit zullen gebeuren. We weten het niet. Meestal niet. Dat je ooit met een vliegtuig naar beneden zal storten is zeer onwaarschijnlijk. Het heeft geen enkele zin om je druk te maken over wat ooit zou kunnen gebeuren. Ben je bang voor inbraak? Zorg dan voor veilige sloten, berg kostbaarheden goed op en vergeet het verder.

Richt je op positieve dingen.
In plaats van bevend op een inbraak te zitten wachten kan je beter iets doen aan inbraakbeveiliging en het dan uit je hoofd zetten. Richt je op dingen die je kunt beïnvloeden en zoek dan de positieve zaken uit. Je kunt iemand tegenwerken of je kunt hem helpen. Kies dan voor helpen. Je acties komen op de een of andere manier altijd bij je terug. Het kunnen dan beter positieve acties zijn.

Je kan je angst en zorgen overwinnen.
Tenzij je lijdt onder dwangmatige angsten (waarvoor je hulp kan zoeken), kun je er voor kiezen om angst en zorgen te vervangen door positieve gedachten. Je kunt beginnen er goed op te letten wat er van buiten bij je binnenkomt. Als je een beetje somber bent dan zijn de nieuwsberichten en actualiteitenprogramma's misschien niet zo geschikt om naar te kijken. Waarom zou je je geest voeden met narigheid? Van al dat gepraat over de crisis en andere ellende wordt je echt niet wijzer.
Je kunt veel beter een goed boek lezen, een cursus volgen de je kansen op  succes verhoogt of iets anders positiefs doen.

Dankbaarheid is een effectief wapen tegen angst en zorgen.
Wanneer er negatieve gedachten bij je opkomen dan kun je ze vrijwel meteen kwijtraken door alle dingen op een rijtje te zetten waarvoor je dankbaar kunt zijn. Misschien moet je hard nadenken maar als je even volhoudt dan lukt het wel. Je hoeft niet religieus te zijn om dankbare gevoelens te koesteren. Je kunt gewoon dankbaar zijn voor de goede dingen in je leven. Wanneer je dankbaar bent dan sluit je negatieve gedachten uit, dankbaarheid en negatieve gedachten gaan gewoon niet samen.

Een mooi voorbeeld

Een mooi voorbeeld van goed reageren.
Het leven is zoals het is, daar kun je niks aan veranderen. Het gaat erom hoe je er mee om gaat. Een mooi voorbeeld gaf Joost Taverne. Als VVD kamerlid werd hij op de 44ste plaats gezet, praktisch onverkiesbaar dus. Hij reageerde daar op met een ludieke actie om voldoende voorkeurstemmen te krijgen om alsnog gekozen te worden. Daar had hij 16.000 voorkeurstemmen voor nodig en hij nam zich voor om 16.000 mensen de hand te schudden. Kan Joost het schudden? heet die actie. Hij redde het niet, maar nu daagt er licht voor hem omdat er misschien een aantal VVD kamerleden minister of staatssecretaris worden zodat hij een paar plaatsen opschuift en alsnog in de kamer komt. Toen hij daar over geïnterviewd werd reageerde hij op een positieve manier en met humor. Ik weet niet of  het landsbelang ermee gebaat is maar ik gun het Joost van harte.
Heel anders reageerden andere kamerleden die bitter reageerden op hun lagere plaatsing op de lijst. Vuilspuiend verlieten ze hun partij.

Het leven is zoals het is, waar het op aankomt is jouw reactie.
De reactie van Joost Taverne is zo mooi omdat het laat zien hoe je op narigheid kan reageren. Het was natuurlijk niet leuk voor Joost dat hij op een onverkiesbare plaats werd gezet. In plaats van verongelijkt mopperen ging hij opgewekt aan de slag om zijn positie alsnog te verbeteren. Of hij nu uiteindelijk wel of niet in de Kamer komt, doet er eigenlijk niet zoveel toe, hij kan zijn hoofd hoog houden. Hij heeft zichzelf en anderen niet beschadigd en heeft zichzelf van een goede kant laten zien, erg belangrijk voor een politicus.

Probeer positief te reageren op narigheid.
Wanneer je iets vervelends overkomt probeer dan zo snel mogelijk weer in een positieve stemming te komen. Dat kan heel moeilijk zijn maar wanneer je jezelf blijft wentelen in de narigheid, dan maak je het er voor jezelf niet beter op. Een positieve reactie op problemen geeft veel meer kans op verbetering dan blijven steken in verbittering. Een positieve houding bij tegenslag is goed voor jezelf. Belangrijk is te beseffen dat je de vrijheid hebt om je eigen reactie te bepalen. Tegenslag hoeft niet tot bitterheid te leiden, dat maak je zelf uit.

Depressief? Wanhopig?

Ben je depressief? Wanhopig? Eenzaam?
Zit je in de problemen? Zie je er geen gat meer in? Heb je geen idee wat je moet doen? Voel je je eenzaam en ellendig? Is alles je teveel? Ga je er onder gebukt of probeer je het als het ware te overschreeuwen door je in het leven te storten? Of wil je er juist een eind aan maken?

Wanneer de nood het hoogst is, is redding nabij.
Dat is een oud spreekwoord met een stevige kern van waarheid. Als je er zelf niet meer uitkomt (een uiterst wanhopige toestand) dan is de meest voor de hand liggende stap het zoeken van hulp. Als je depressief bent ga dan vooral naar je dokter als je dat nog niet gedaan hebt. Heb je het gevoel dat de dokter je maar gedeeltelijk kan helpen, zoek dan verder hulp bij een professionele hulpverlener, een pastor, een goede vriend of familielid die je vertrouwt. Die eerste stap, het zoeken van hulp, is een stap om uit je wanhopige positie te komen. De redding is nabij. Echt.

Voel je je eenzaam?
Je denkt dan niemand meer om je geeft. Dat kan zo lijken maar het is niet helemaal waar. Ik schrijf dit stukje omdat ik weet dat er eenzame mensen zijn die snakken naar een beetje aandacht. Natuurlijk kan ik je die aandacht niet persoonlijk geven omdat ik je niet ken. Maar ik ben niet de enige die aan anderen denkt. De kans is groot dat er in jouw omgeving iemand is die ook aandacht voor je heeft als je met hem of haar in aanraking komt. Waar vind je die? Ga eens naar een opgewekt gezelschap zoals een opwekkingskerk of een immigrantenkerk, ook al ben je totaal niet gelovig en ben je ook niet van plan om het te worden. Het gaat erom dat je jezelf de kans geeft om met mensen in aanraking te komen die aandacht voor anderen hebben. Eventuele zieltjeswinnerij kun je negeren, men merkt snel genoeg dat je daar niet van gediend bent. Als die gelovigen uit het goede hout gesneden zijn zullen ze je persoonlijke aandacht geven, zelfs al ben je een verstokte atheist. Probeer het eens, je kan er niets mee verliezen. Een andere positieve club is natuurlijk ook goed.

Je zou er wel een eind aan willen maken.
Tenzij je in de terminale fase van een dodelijke ziekte zit, moet je snel hulp zoeken om van die zelfmoordgedachten af te komen. Zelfmoord is geen oplossing. Het nare is dat iemand met suicidale gedachten die waarheid vaak uit het oog verliest en een fatale vergissing begaat. Als je vaak met zelfmoordgedachten rondloopt zoek dan nu onmiddellijk hulp. Wacht er geen dag mee!

Zelfdiscipline, heb je dat nodig?

Wat is discipline eigenlijk?
Ik zocht het eens op in een web woordenboek en vond een heel aardige omschrijving: discipline is dat je steeds doet wat moet, ook al heb je er geen zin in. Ik dacht meteen terug aan mijn militaire diensttijd in 1963, er was sprake van een behoorlijk straffe discipline en het drong nu tot me door dat de definitie die ik hierboven aanhaal eigenlijk een element mist. Hij zou moeten luiden: discipline is dat je steeds doet wat moet, ook al heb je er geen zin in en ook wanneer je niet in de gaten wordt gehouden. Want dat was het manco van de toenmalige militaire discipline, zodra wij soldaten niet in de gaten werden gehouden dan was er van discipline weinig sprake meer. Wat ik wil zeggen is dat discipline die wordt afgedwongen zwak is, hoewel hij sterk kan lijken.

Wat is dan zelfdiscipline?
Zelfdiscipline is een discipline die je jezelf oplegt. Deze vorm van discipline lijkt sterker dan de militaire discipline toegepast op onwillige dienstplichtigen. Of dat zo is hangt sterk af van de reden voor de zelfdiscipline die iemand op zichzelf toepast. Als het motief zwak is dan is zelfdiscipline niet sterker dan de militaire discipline.

Zelfdiscipline wordt pas sterk als er een sterk motief achter zit.
Als zelfdiscipline aan een aantal punten voldoet dan wordt het een sterke vorm van discipline. Het gaat hierom:

• de zelfdiscipline moet het gevolg zijn van een bewuste keuze. Je kiest er voor om een bepaalde tijd je studie af te ronden, dat vergt discipline.
• er moet een vurig verlangen achter zitten voor iets dat met het toepassen van zelfdiscipline bereikt kan worden.
• men moet het geduldige doorzettingsvermogen hebben om de zelfdiscipline te kunnen toepassen.

Heb je het nodig?

Ja, als je iets wil bereiken wel. Kijk eens naar geslaagde artiesten en ondernemers. De meeste van hen zouden zonder zelfdiscipline nooit gekomen zijn waar ze nu zijn. Zonder zelfdiscipline bereik je niet veel en met zelfdiscipline kan je ver komen.

Verandering vraagt offers

Verandering vraagt offers.
Als je verandering nastreeft dan moet je bereid zijn om iets op te geven. Neem de rups als voorbeeld, die verandert in een vlinder en geeft daarmee het rupsenbestaan op. Je wilt een andere baan, daarmee geeft je je huidige baan op. Je gaat verhuizen, je geeft de vertrouwde omgeving op. Als je wilt kan je het lijstje zelf wel verder aanvullen. Het gaat erom dat je iets zal moeten opgeven wanneer je verandering nastreeft.

Dit geldt ook voor Rutte en Samsom.
Beide willen verandering. Het probleem is dat ze elk een andere kant op willen. Op grond van hun verkiezingsretoriek zou je kunnen denken dat het nooit wat wordt tussen die twee. Toch ligt er een unieke kans voor hen beiden. Het zijn intelligente mannen die zonder twijfel in staat zijn om hun verkiezingsprogramma's naast elkaar te leggen en ze te combineren tot een regeringsprogramma. Ze  zouden dat ook heel snel kunnen. Het Kunduz akkoord laat zien dat dit kan. Om de zaken niet te compliceren zouden ze de samenwerking moeten beperken tot de VVD en de PvdA. Komen er meer partijen bij dan wordt het alleen maar ingewikkeld.

Rutte en Samsom willen verandering.
Rutte wil de financiële positie van de staat op orde krijgen en Samsom wil de lasten eerlijk verdelen. Natuurlijk willen ze beiden nog meer en nog tegenstrijdige dingen ook, maar als ze bereid zijn om de de meest in het oog springende tegenstellingen op te geven dan moet het lukken om tot een goed regeringsprogramma te komen en een stabiele regering te vormen.
Als ze beiden bereid zijn om de offers te brengen die een verandering vergt dan moet het lukken. Wat zou het een verademing zijn als ze binnen een paar weken een nieuw kabinet zouden vormen. Het is mogelijk als ze het beiden echt willen.

Doorzetten en resultaat

Een inspirerend voorbeeld.
Ergens las ik van een chemicus die arts wilde worden. Hij was getrouwd en had kinderen. Om dan aan een medicijnenstudie te beginnen lijkt een hopeloze onderneming. Hij kon het idee niet van zich afzetten en vond een oplossing. Hij ging 's nachts in ploegendienst werken en besteedde elke dag twee uur aan zijn studie. Binnen vijf jaar had hij de studie afgerond. Twee uur per dag is op te brengen en je verwacht niet dat het tot zulke resultaten kan leiden. Toch is het heel logisch, in totaal besteedde hij 2x365x5= 3650 uur aan de studie. In werkweken van 40 uur uitgedrukt komt dat neer op 91werkweken. Twee manjaren dus.

Bedenk is wat je met twee uur per dag kan doen.
Je wilt bijvoorbeeld een boot bouwen. Dat kan je doen in 2000 uur. In 1000 dagen heb je de klus geklaard, dat is 2,73 jaar of 33 maanden. Wel pittig maar toch te doen.
Dagelijks schrijf ik een column voor deze blog. Dat kost me iets minder dan een uur per dag. Ik ben daar eind mei van dit jaar mee begonnen. Inmiddels is dit mijn 88ste column. Terugrekenend moet ik daar dus ongeveer 2 werkweken aan besteed hebben. Het ging als vanzelf.

Doe elke dag iets, dat is het geheim.
Of je nu een grootse taak wil ondernemen of iets minder groots, wanneer je elke dag er een bepaalde  tijd aan spendeert dan zal je uiteindelijk je doel bereiken. Het gaat erom dat je het elke dag doet (zondagen of andere religieuze dagen uitgezonderd als je dat wilt). Dat vergt dus doorzettingsvermogen en discipline. Misschien zie je daar nu juist tegenop, daar hoef je je niet voor te schamen, in onze huidige cultuur raken we een beetje ontwend aan doorzetten en aanpakken. Het kan helemaal geen kwaad om die bijna vergeten waarden, doorzettingsvermogen en discipline, weer eens af te stoffen en aan de slag te gaan. Begin eens met een klein project en zie wat voor een voldoening dat geeft wanneer je dat binnen de gestelde termijn afrondt.

Pak aan! Veel succes!

Overtuiging en resultaat

Werken met overtuiging.
Wat betekent dat eigenlijk? Dat betekent dat je werkt in de volle verwachting dat het resultaat dat je voor ogen hebt, ook werkelijk behaald wordt. Maar dat spreekt toch van zelf? Er is toch niemand die niet gelooft in wat hij of zij doet? Kijk eens naar lijsttrekkers die in het in de peilingen niet goed meer doen. Ze blijven hun best doen maar het vuur is er uit. Je voelt aan dat ze zelf niet meer in een overwinning geloven. In het dagelijks leven kom je zulke mensen ook tegen. Ze werken correct hun werktijd vol maar er zit geen overtuigingskracht in. Ze doen wat ze opgedragen is maar liever zouden ze iets anders doen.

Hoe staat het met jou?
Als jij een bepaald doel voor ogen hebt waarvoor je nu aan het werk bent, dan snap je precies wat ik bedoel. Wanneer je echt gelooft dat de kleine garage die je pas begonnen bent, zal uitgroeien tot een grote bloeiende zaak, dan werk je met overtuiging die iedereen voelt. Het zal je gaan lukken.
Wanneer je echter twijfelt, en elke kleine tegenslag geeft voeding aan die twijfel, dan komt het geloof in het gewenste eindresultaat op een laag pitje te staan en ten slotte flakkert het uit. Het zit er dan ook dik in dat je onderneming niet zal slagen.
Het geloof in wat je doet is niet alleen belangrijk wanneer je voor jezelf werkt, maar ook als je in loondienst werkt.

Je werkt in loondienst en dan?
Je werkt voor een baas. Hij heeft het heilige vuur wel, maar jij niet. Je doet dat werk omdat je nu eenmaal moet werken voor je brood maar liever deed je iets anders. Op zich een heel begrijpelijke houding maar je begrijpt natuurlijk wel dat zo'n houding niet tot succes leidt. Wanneer je daar tevreden mee bent, mij best, dan laten we het hierbij.
Je wilt wel vooruit en dit saaie baantje is maar een tussenstation op weg naar iets beters. Toch loont het de moeite om het 'saaie' baantje te zien als een noodzakelijke stap op weg naar je einddoel. Als je het zo bekijkt dan komt dat vervelende baantje in een heel ander daglicht te staan. Het wordt dan onderdeel van de route die voor jezelf hebt uitgestippeld. Je huidige baan is dan een springplank voor je toekomstplannen. Je gaat dan met overtuiging werken en dat brengt je doel dichterbij.

Werk met overtuiging en je zal je doel bereiken.

Apotheek wegbezuinigen?

Apotheken staan onder druk.
Vanmorgen het bericht dat Mediq, een apothekersorganisatie, diep in het eigen vlees gaat snijden. Er worden 134 mensen ontslagen. De bruto winstmarge van apothekers komt steeds meer onder druk te staan. Dat komt omdat de verzekeringsmaatschappijen alleen de goedkopere medicijnen vergoeden waardoor de prijzen sinds enige tijd een dalende tendens vertonen. Steeds meer apothekers komen in de problemen. Het is een gevolg van de marktwerking in de zorg.

Geweldig toch dat de marktwerking lijkt te werken?
Op het eerste gezicht lijkt dat zo. De kosten van medicijnen dalen, dat moet dus een gunstig effect op de totale zorgkosten hebben. Er zit een aspect aan deze zaak die later wel eens een sluipende kostenpost zou kunnen worden. Laten we er van uit gaan dat een apotheker een medische functie vervult, namelijk dat hij/zij het medicijngebruik van patienten in de gaten houdt en de patient ook adviseert. Als medicijngebruiker erken en herken ik die functie van de apotheker.
Het bedrijf Mediq meldde in het bericht van vandaag dat men de apothekersfunctie op den duur gaat vervangen door verdeelpunten waar men medicijnen kan afhalen. Het vak apotheker wordt op die manier gereduceerd tot een betrekkelijk eenvoudige logistieke functie, die door goedkope en laagopgeleiden krachten kan worden uitgevoerd. De apotheker wordt wegbezuinigd. Te vrezen valt dat dit leidt tot fatale fouten bij het klaarmaken en distributie van medicijnen. Dat is de sluipende kostenpost die ik bedoel.

Scheefgetrokken marktwerking.
Voor de introductie van de marktwerking bevonden apothekers zich in een bevoorrechtte en beschermde positie. Van concurrentie was eigenlijk geen sprake. De apothekers vormden als het ware een soort kartel. Nu is het anders, door de marktwerking is de machtspositie van de apothekers gebroken en de prijzen dalen. So far, so good. Aan de verkoopkant is de kartelvorming verbrijzeld maar aan de inkoopkant is juist een enorm kartel ontstaan, namelijk de gezamenlijke zorgverzekering-maatschappijen. Dit kartel (ik noem het voor het gemak zo) is een krachtig machtsblok dat niet alleen de apothekers de duimschroef aandraait maar ook de huisartsen, ziekenhuizen en specialisten stevig in de houdgreep klemt.
Men moet hierbij niet vergeten dat verzekeringsmaatschappijen organisaties met een winstdoel zijn.
Het behalen van winst is legaal en nuttig voor verzekeringsmaatschappijen maar niet perse nuttig voor patienten. De belangen kunnen zelfs tegenstrijdig zijn. Dat is ook een resultaat van de marktwerking.

Marktwerking in de zorg: het ene kartel vervangen door het andere

Je zelf zijn

Dicht bij jezelf blijven, weet jij wat dat betekent?
Je hoort dat vaak, blijf dicht bij jezelf. Maar wat betekent dat nu precies? Wat ben je? Wie ben je? Wat is dan jouw kern waar je dicht bij zou moeten blijven? Dat lijken eenvoudige vragen maar dat zijn ze niet. Zulke vragen roepen op tot introspectie en het staat helemaal niet vast dat zelfonderzoek tot de juiste conclusies leidt. Wanneer je antwoord probeert te geven op de vraag wie of wat je bent, loop je de kans dat je een beeld of een imago vormt van wie of wat je zou willen zijn. Op zich is dat gunstig maar het kan ook zijn dat je probeert jezelf te vormen naar het beeld waarvan jij denkt dat anderen dat van jou hebben. Allemaal niet erg maar wat schiet je er mee op? Ik ben nu 67 jaar en ik begin een idee te krijgen van wie en wat ik ben en wat ik vroeger was. Leuk, maar ik heb niet het idee dat het heel erg nuttig is.

Wat is dan het alternatief voor zelfonderzoek?
Het doel van zelfonderzoek komt uiteindelijk voort uit de wens om je beter te voelen en beter te leven, beter te reageren, kortom om het beter te doen. Wat dan beter is hangt af van degene die de vraag stelt. Er is een veel eenvoudiger weg om het beter te doen zonder je hersens te pijnigen met de vraag hoe je zelf in elkaar steekt. Die weg is doodsimpel: houdt je aan een paar eenvoudige regels, doe dat consequent en je zal zien dat het inderdaad beter gaat.

Wat zijn die regels dan?
Wat hierna volgt zijn eenvoudige en praktische regels, ze zijn niet godsdienstig maar zijn soms wel op morele waarden gebaseerd. Wat die waarden zijn spreekt uit de regels zelf. Hier komen ze.

1. Stel je zelf een doel. Dit kan van alles zijn, zolang het jezelf en anderen niet schaadt. Wanneer je bezig bent met het stellen van een doel dan komt vanzelf de vraag aan de orde van wat je eigenlijk wilt. Dit leidt wellicht tot wat zelfonderzoek maar op een logische en natuurlijke manier, namelijk om er achter te komen wat je wilt.  Zie ook mijn eerdere column over doelstellingen.
2. Ga rustig je gang om je doel te bereiken. Doe vandaag alles wat je kan doen.
3. Tob niet over het verleden en maak je geen zorgen om de toekomst. Houdt je bezig met de dingen die nu aan de orde zijn.
4. Ontspan je regelmatig.
5. Wees goed voor anderen, doe ze geen kwaad.
6. Lieg niet en steel niet.
7. Als het einde van je doel in zicht is, denk dan eens na over een volgend doel.

Deze regels zijn eenvoudig, iedereen die ze kan lezen zou ze kunnen uitvoeren. Het is een kwestie van willen. Wat wil je?

'K ben vandaag zo vrolijk!

'K ben vandaag zo vrolijk, zo vrolijk, zo vrolijk was ik nooit.
Dit is de titel van een liedje van Herman van Veen. Het is een liedje dat je vrolijk maakt. Het zijn niet alleen liedjes die je vrolijk kunnen maken. Je kan er ook zelf voor zorgen dat je vrolijk wordt. Je hebt daar eigenlijk niets voor nodig. Puur op de kracht van je eigen gedachten kun je er voor zorgen dat je weer vrolijk wordt. Ik neem aan dat je redelijk gezond bent en niet geplaagd wordt door een zware depressie, in dat geval zou ik een dokter raadplegen.

Chagrijnig zijn en vrolijk worden is eenvoudig.
Je kan niet tegelijkertijd chagrijnig en vrolijk zijn. Wanneer je chagrijnig bent en je wil vrolijk worden denk dan aan vrolijke dingen en ban het pessimisme uit je hoofd. Het klinkt eenvoudig en dat is het in feite ook. Soms kan je in een chagrijnige bui blijven hangen en lukt het je niet goed om op vrolijke gedachten te komen. Je kunt dan vrolijk worden via een omweg. Er is vast wel iets in je leven waarvoor je dankbaar kan zijn. Denk daar aan en maak in gedachten een lijstje van dingen waarvoor je dankbaar bent. Noem in gedachten ook de reden waarom je ergens dankbaar voor bent. Je zult zien dat het chagrijn plaats maakt voor dankbare en positieve gedachten.

Waarom laat je me niet met rust en laat me lekker chagrijnig zijn!
Als deze gedachte in je opkomt dan lijk je er vanuit te gaan dat je stemming (chagrijnig, vrolijk) een kwestie van keuze is. Dat is ook zo.
Je bent inderdaad vrij om chagrijnig te zijn als je daar zin in hebt.
Er hangt wel een prijskaartje aan, negatieve gedachten en chagrijn helpen je niet vooruit in de wereld. Als je dat niets kan schelen dan is dat natuurlijk prima. Maar als je vooruit wil komen en wil groeien dan is het veel beter om positief en vrolijk te zijn. Aan jou de keuze.

Kalmte bewaart je

Kalmte van geest is van onschatbare waarde.
Dit lijkt een behoorlijk overdreven uitspraak maar toch is het waar. Door kalm te blijven kan je jezelf uit levensgevaarlijke situaties redden. Door kalm nadenken behoedt je jezelf voor fouten. Jouw kalmte heeft een rustgevend en bemoedigend effect op je omgeving. Kalmte is goed voor je gezondheid. Kalmte betekent niet dat je met een apathische blik in je stoel zit. Welnee, je kan druk aan het werk zijn en toch kalmte uitstralen. Met kalmte van geest heb je meer grip op je leven.

Hoe bereik je die kalmte?
Het begint met een heel eenvoudige gedachte, namelijk het besef dat je de vrijheid hebt om zelf je reactie op gebeurtenissen en uitspraken van anderen te bepalen. Deze uitspraak lijkt wel op het opentrappen van een wijd openstaande deur. Het is zo duidelijk dat iedereen dit wel zal weten. Toch is dat niet zo. Mensen laten zich enorm snel op de kast jagen. Kijk maar eens in het verkeer, maak eens een fout en merk op hoeveel gevloek en getier dit oplevert. Of de sociale media. Cees van der Staaij hoeft maar een domme uitspraak te doen en hij krijgt meteen twitterend Nederland over zich heen. Een troostwoord voor Van der Staaij: een dwaas maakt zijn ergernis aanstonds bekend maar een schrandere bedekt de smaad. (Spreuken 12:16).
Het getier in het verkeer en het gescheld op het Internet zijn niet de vrucht van kalmte.

Oefening baart kalmte.
Behalve voor die geluksvogels die als kalm mens geboren werden, is het bereiken van sereniteit een kwestie van oefening. Dat kan, afhankelijk van de situatie waarin je verkeert, behoorlijk lastig zijn. Laten we eens een paar denkbeeldige situaties bekijken:

• Je bent in een echtscheiding verwikkeld. Dat kan er behoorlijk heftig aan toe gaan. Besef dat je de vrijheid hebt om zelf je reactie te bepalen. Heb je een een agressieve scheidende partner, ga die dan uit de weg en laat het contact via de advocaat/bemiddelaar verlopen. Reserveer vaste tijden waarop je met de echtscheiding bezig bent. Buiten die tijden schuif je het van je af, probeer er zelfs niet aan te denken; ga andere dingen doen. Wandelen, lezen of iets dergelijks.
• Je maakt je druk over de huidige crisis, je baan staat op de tocht enz. enz.; het maakt je allemaal zeer nerveus. Scherm je zoveel mogelijk af voor de crisis, daar kun je toch geen invloed op uitoefenen, tenzij je Merkel heet. Als je nerveus van het nieuws wordt, luister er dan niet naar en ga ook niet naar actualiteitenrubrieken kijken, je kan best zonder en mocht er werkelijk belangrijk nieuws zijn, dan bereikt het jou toch wel. Laat je ook niet opnaaien door de opiniemakers en de sociale media, het is vaak alleen maar geleuter. Richt je op zaken die je wel in de hand hebt. Kijk naar manieren om je baan te behouden of zoek nu al een nieuwe.

Uit deze voorbeelden kunnen we de volgende lessen trekken:

1. Scherm je af voor zaken waar je toch niks aan kunt doen: scheldende ex, verontrustende nieuwsberichten en commentaren. 
2. Richt je op de zaken die je wel in de hand hebt.
3. Ontspan je.
4. Wees je er altijd van bewust dat jij je eigen reactie kan bepalen en dat dit niet afhankelijk hoeft te zijn van wat anderen doen of denken.

Ik wens je veel kalmte toe.

Geef niet op

Soms lijkt het alsof je het moet opgeven.
Je zult ongetwijfeld wel eens situaties in je leven hebben gehad waarbij je dacht aan opgeven of zelfs dat je het daadwerkelijk opgaf. De moed zonk je in de schoenen en je wist niet meer wat je moest doen. Wanneer je dat nog niet hebt meegemaakt dan kan ik garanderen dat je het wel een keer zult meemaken. Ieder mens gaat wel eens door een crisis.

Niet opgeven betekent niet steeds maar weer met je kop tegen de muur lopen.
Je hebt 650 sollicitatiebrieven verstuurd en je kreeg maar van drie bedrijven antwoord en dat waren nog afwijzingen ook. Heel begrijpelijk dat je het dan wil opgeven, je kan geen sollicitatiebrief meer zien. In dit voorbeeld (uit de praktijk!) kan je concluderen dat sollicitatiebrieven schrijven in dit geval niet helpt. Laten we aannemen dat je verschillende soorten van brieven hebt gebruikt, je hebt ze naar de juiste persoon gestuurd enz. Met dit soort brievenschrijverij kun je wel stoppen. Dat is geen kwestie van opgeven maar jezelf een gelegenheid geven om het over een heel andere boeg te gooien.

Herhaal niet wat niet werkt maar verzin iets anders.
Laten we bij dit voorbeeld blijven, de brieven werken niet. Je moet dus iets anders verzinnen. Stel dat je een verkoper bent. Zoek een bedrijf op van een branch die je goed kent. Zie dat je alles te weten komt van dat bedrijf. In plaats van weer 650 brieven te schrijven, steek je al je energie in het leggen van een contact met de directeur van dat bedrijf. Je hebt ondertussen voor dat bedrijf een verkoopplan opgezet voor een verkoopactie voor de korte termijn. Wanneer je de directeur te spreken krijgt dan leg je hem of haar jouw verkoopplan voor en je biedt aan dat je het plan in een bepaalde tijd ( een maand, 6 weken) zult gaan uitvoeren. Het plan heeft een goed gedefinieerde doelstelling (een bepaald bedrag in euros aan omzet en/of een bepaald aantal offertes). Je vraagt om een tijdelijke aanstelling voor de duur van de uitvoering van het plan. Je stelt voor dat men je gedurende de uitvoering 20% van een normaal salaris betaalt. Wanneer aan het eind van de periode de doelstelling behaald is dan krijg je de overige 80% en zo mogelijk een verlenging van het contract.

Het gaat er om dat je de kans krijgt om te laten zien wat je kunt en dat je toekomstige werkgever zonder veel risico en zonder veel kosten er een goed gemotiveerde en gedreven werknemer bij kan krijgen.

Moraal van het verhaal:
Wanneer het op de gebruikelijke manier niet gaat dan moet het op een ongebruikelijke manier. Laat zien dat je durf en initiatief hebt. Wanneer je iets ongebruikelijks doet dan kan je verzekerd zijn van negatief commentaar. Trek je daar niks van aan.

Ben je werkloos?

Vraag om een opwekkend verhaal.
Onlangs vroeg iemand naar aanleiding van mijn column Beperkende Zelfkennis of ik niet een opbeurend stukje wilde schrijven voor oudere werklozen. Ik vind dat geen gemakkelijke vraag. Zo'n opbeurend verhaal door iemand die zelf niet werkloos is, wordt snel een goedkoop verhaal. Maar om zo'n vraag om deze reden onbeantwoord te laten is ook gemakkelijk en goedkoop. Daarom reageer ik met deze column op de vraag.

Ik weet wel wat ontslag betekent.
In 1980 raakte ik mijn baan kwijt omdat mijn werkgever failliet ging. Binnen 3 weken had ik een nieuwe baan. In 2003 ontsloeg mijn toenmalige werkgever een paar duizend man, ik was één van hen, ik was toen ruim 58 jaar. Ik begon toen voor mijzelf en ik werk nu nog steeds als zelfstandige. Je zou kunnen denken dat de 2 keer dat ik ontslagen ben mij niet raakten. Dat is niet zo, het is buitengewoon onplezierig om ontslagen te worden maar dat hoef ik jou niet te vertellen.

Je bent ontslagen en wat nu?
De klap van een ontslag kan hard aankomen en de reacties van iemand die ontslagen wordt zijn begrijpelijk, woede, verdriet, radeloosheid, verslagenheid, om maar een paar emoties te noemen. Zulke emoties zijn normaal en daar hoef je je niet voor te schamen. Maar je moet er niet in blijven hangen. Probeer zo snel mogelijk te beseffen dat jij de innerlijke vrijheid hebt om je eigen reactie op gebeurtenissen te bepalen. Je bent in staat om je gedachten te sturen en de emoties te ontstijgen. Dat is geen psychologische theorie maar een heel praktisch beginsel, dat kan ik je uit eigen  ervaring verzekeren. Wanneer je daarvan overtuigd bent dan ben je in staat om de woede, het verdriet en zulke emoties te ontstijgen en je situatie nuchter onder ogen te zien.

Bekijk de werkelijkheid met een heldere blik.
Je bent ontslagen. Gun jezelf een korte periode van emotie als je daar behoefte aan hebt, maar blijf daar niet in hangen. Je schiet daar niets mee op. Probeer zo snel mogelijk je situatie zonder emoties te bekijken en vraag je af wat je mogelijkheden zijn. In het korte bestek van deze column kan ik geen handleiding van hoe weer aan het werk te komen.
Neem zelf snel actie, wanneer je zelf niet handelt dan wordt er voor je gehandeld en wat daarvan de gevolgen zijn heb je niet in de hand. Ga niet eerst 'vakantie' nemen, daarmee verlies je kostbare tijd.
Kijk of je als zelfstandige je brood kunt verdienen, laat je verbeelding eens de vrije loop, je kunt meer dan je denkt.
Wil je een baan zoeken, doe dat dan onmiddellijk. Wees niet al te kieskeurig. De eerste stap is er voor te zorgen dat je een baan hebt. Het is veel gemakkelijker om een andere baan te vinden wanneer je al een baan hebt dan als werkloze te zoeken.
Richt je blik naar de toekomst. Kijk niet in bitterheid achterom, dat brengt je niet verder. Verlies de moed niet. Het lukt anderen om zelf uit de put te klimmen en er is geen enkele reden om er van uit te gaan dat jij dat niet kunt.

Succes toegewenst in alles wat je doet!

Beperkende zelfkennis

Vermeende zelfkennis.
De meesten van ons zijn opgegroeid met een toenemend besef van onze beperkingen. Je hebt als kind leren fietsen maar een carriere als wielrenner zat er niet in. Je rondde je MBO studie af maar dat was het dan. Je deed een academische studie maar een doctorsgraad was een stap of wat te ver. Je werd adjunct-directeur maar een ondernemer werd je niet. Zullen we verder gaan met dit deprimerende lijstje of is het zo wel genoeg? De kern van deze inleiding is dat we zijn opgevoed door iets te leren. Wat we dan leerden werd dan met een rapport of een diploma bekrachtigd en klaar zijn we. Het heeft het voordeel dat we over een aantoonbare kennis beschikken maar de schaduwzijde er van is dat impliciet wordt aangenomen dat dit wel de grens van onze kennis is. Kijk de personeelsadvertenties er maar op na, zonder een bepaalde en aantoonbare opleiding hoef je niet te solliciteren.
Deze kwalificatie van onze kennis is geen zelfkennis maar vermeende zelfkennis en die nog beperkend is ook.

Wat is hier dan mis mee?
Deze manier van denken kan je beperken in je ontplooiing. Je weet wat je wel kan en wat je niet kan en aan dat laatste begin je natuurlijk niet. Zie je de beperking die je jezelf impliciet oplegt? In mijn omgeving zie ik heel veel mensen, misschien wel het overgrote deel, in gebaande paden lopen. Ze komen daar bijna niet uit en in feite blijft hun ontplooiing beperkt.

Hoe staat het met jou?
Vraag je zelf eens af hoe het met jou gesteld is. Loop jij braaf op het gebaande pad of heb je de neiging om daar buiten te treden? Doe je dat dan niet omdat je denkt of meent te weten dat je daar de capaciteiten niet voor hebt? Wanneer je iets anders wil ondernemen laat je dan niet weerhouden door de gedachte dat je de capaciteiten mist. Het gaat er om dat je iets graag wilt.

Wanneer je iets graag wilt dan is de kans zeer groot dat je het ook zal kunnen.
Stel je wilt een professionele hondenfokker worden. Wanneer zo'n gedachte serieus bij je heeft plaats gevat dan kan het haast niet anders dan dat je erg veel van honden houdt. Honden zijn een passie voor je en je kunt de gedachte niet loslaten om een professionele hondenfokker te willen worden. Eventueel ontbrekende kennis is geen obstakel voor je want die kan je leren. Alle oplossingen voor obstakels die je onderweg tegenkomt, liggen binnen je bereik, je lost ze op de een of andere manier op. Je wordt uiteindelijk hondenfokker.

Als je iets heel graag wil doen dan is de kans heel groot dat het je gaat lukken.

Laat je dus niet weerhouden door vermeende en beperkende zelfkennis.

Wantrouwen is angst

Ben je wantrouwig?
Ben je bang om bedrogen te worden? Heb je nare ervaringen gehad? Ben je daardoor wantrouwig geworden? Ben je huiverig om mensen te vertrouwen? Als je steeds ja op deze vragen zegt is het helemaal niet vreemd dat je mensen niet snel vertrouwt. Daar hoef je je helemaal niet voor te schamen.
Iets anders is of het prettig en nuttig is om wantrouwend te zijn. Uit eigen ervaring weet ik dat het helemaal niet leuk en profijtelijk is om mensen te wantrouwen. Maar kun je er wat aan doen?

Wantrouwen is angst.
Angst om bedrogen te worden voedt het wantrouwen. Andersom is het ook zo, wantrouwen voedt de angst om bedrogen te worden. Wantrouwen en angst vormen samen een vicieuze cirkel. Wantrouwen en angst om bedrogen te worden kunnen leiden tot paranoide gedrag en gevoelens. Deze cirkel van negativiteit maakt iemand zeker niet gelukkig. Als je er last van hebt zou je er van af moeten willen komen.

Hoe kom je er van af?
Alle verandering begint met gedachten. Van één ding moet je jezelf zien te overtuigen: je hebt de vrijheid om je eigen reactie op gebeurtenissen te bepalen. Van dit feit moet je jezelf doordringen, het moet in je DNA gaan zitten. Als iemand je iets vertelt hou dan voor ogen dat je vrij bent om je eigen reactie daarop te bepalen. Als iemand aandringt op een antwoord zeg dan dat je daar later op terug komt. Je creëert dan de mogelijkheid om er over na te denken en er misschien over te praten met iemand die je goed kent en vertrouwt. Probeer er rustig en zonder angst over na te denken. En houdt steeds voor ogen dat jij bepaalt wat je gaat doen en niet iemand anders, je hebt toch de vrijheid om zelf je eigen reactie te bepalen, laat je die vrijheid niet ontnemen. Hou vast aan deze gedachte.

Op deze manier handel je vanuit je eigen innerlijke vrijheid en niet vanuit angst en wantrouwen. Als je dat doet dan kan je mensen op een feitelijke manier beoordelen. Benader mensen positief, begin niet met wantrouwen. Wees altijd bewust van je innerlijke vrijheid, vertrouw op je nuchtere oordeel.

Je hebt de vrijheid om je eigen reactie te bepalen, vergeet dat nooit!

Langzaam en toch snel

Drukdoenerij is niet zo effectief als het lijkt.
Je kent ze wel, die energieke lieden die in een tomeloze haast van hot naar haar snellen, iedereen verbijsterd achter zich latend over zo'n geweldige energie en daadkracht. Een van de laatste mannen (het zijn vaak mannen) die een dergelijke indruk op me maakte, bleek een coke snuiver te zijn, die op explosieve wijze tot stilstand kwam. Natuurlijk zijn er mensen met een buitengewoon hoog energieniveau, maar voel je niet inferieur als het bij jou wat langzamer gaat. Ik wil je laten zien dat je niet voor de energiekelingen hoeft onder te doen.

Met gestaag doorgaan boek je ook verrassende resultaten.
Als je graag meer uit jezelf zou willen halen dat zit hem dat niet zozeer in het verhogen van je tempo. Je moet intelligent te werk gaan. Werk planmatig:

1. Allereerst moet je zorgen dat je overzicht krijgt. Schrijf alles op wat je moet doen en voorzie elk punt van een datum waarop je het wil doen. Overzicht geeft meteen al rust.
2. Aan het eind van elke werkdag loop je de lijst door en je vinkt af wat je die dag gedaan hebt en je schrijft meteen een lijstje van dingen die je de volgende dag moet doen.
3. Je begint de dag met het lijstje en je zorgt er voor dat alle punten die er op staan die dag ook helemaal afgewerkt zijn. Overhaast je niet maar zorg dat alles werkelijk af is.

Het gevolg van deze manier van werken is dat je toch snel zichtbare en tastbare resultaten boekt. Aan het eind van een maand zul je zien dat je ontzettend veel gedaan hebt op een rustige en ontspannen manier. Zorg er voor dat je de dag niet overlaadt met dingen die je toch niet allemaal afkrijgt, dat geeft alleen maar stress en je schiet er niets me op. Doe elke dag de dingen die je kunt doen en verbaas je over je toegenomen effectiviteit.

Handige hulpmiddelen.

Je kunt natuurlijk een elektronisch gevalletje(mobieltje) gebruiken om je actiepunten in vast te leggen. Ik moet wel eens glimlachen over het pathetisch gepruts met zo'n dingetje. Veel beter vind ik een tablet, een IPAD of iets dergelijks. Om eerlijk te zijn: ik vind een simpel notitieboekje of een papieren organiser eigenlijk beter dan een elektronisch ding. Het voordeel van papier is dat je er dagelijks doorheen moet bladeren en alle actiepunten nog eens onder je aandacht komen. Het dagelijks zien van actiepunten kan je op nieuwe ideeën brengen. Gebeurt me regelmatig. 

Hoe zie je het?

Wat zie je en wat is de werkelijkheid?

Wat je ziet hangt af van hoe je het bekijkt

Iemand hield me een zwart schoolbord voor en zei dat het bord wit was. Ik lachte hem uit en zei dat hij vast kleurenblind was. Hij draaide het bord om en zie daar, de achterkant was wit. Het is een klassiek voorbeeld en de algemene mening is dat we allebei gelijk hadden. Toch is dat niet waar: het bord was niet geheel zwart en ook niet geheel wit. De ene kant is wit en de andere zwart. Dat is de feitelijke toestand van het bord. We hadden dus beiden ongelijk.

Bedenk goed wat je ziet.
Als je iets ziet gebeuren dan is het belangrijk het volgende te beseffen:

• jouw versie kan overeenkomen met het gebeurde
• jouw versie kan verschillen van het gebeurde
• dat geldt ook voor de versies van anderen
• de gebeurtenis heeft maar op één manier plaatsgevonden, namelijk op de manier waarop het werkelijk gebeurde. Er bestaat dus een absolute versie, die wellicht niemand kent.

Ja okay, maar wat betekent dit filosofische gezeur nu eigenlijk voor mij?

Stel je zit een beetje in de puree. Je ziet er geen gat meer in. Je ziet het niet meer zitten. Je praat erover met een goede vriend. Die ziet het heel anders, er zijn wel problemen maar hij ziet een duidelijke uitweg. Hij legt het je uit en laat je zien wat de oplossing is. Nu zie jij het ook en je slaakt een zucht van opluchting. Had ik dat nu maar eerder gezien!

Veel dingen (niet alles) zijn een zaak van perceptie, hoe zie je het? Hoe ziet een ander het? Als je dus in de problemen zit dan moet je proberen het ook eens van een andere kant te bekijken. Hoe meer gezichtspunten je kiest, hoe groter de kans dat je een oplossing ziet.

Perceptie speelt een rol bij bijna alle menselijke relaties. Het is goed dit bij meningsverschillen te beseffen.

Moraal van dit verhaal.

Geef bij problemen niet te snel op. Niet eerder voordat je alle denkbare gezichtspunten goed bekeken hebt. Dan is er een goede kans dat je niet hoeft op te geven omdat zich een oplossing heeft aangediend.

Probeer bij meningsverschillen ook het standpunt van de ander te zien en te begrijpen.

Werk met passie

John, jij bent niet meer van deze tijd.

Werken alsof je de tango danst,
dan hebben we het over PASSIE

Dat kunnen mensen denken wanneer ze de titel van deze column zien. En inderdaad zie je veel mensen met tegenzin naar hun werk gaan, vooral op maandag. Ik ken mensen die, net teruggekeerd van de vakantie, al druk doende zijn met het plannen van de volgende. Het werk is voor hen maar een vervelend intermezzo. Je ziet niet veel mensen met passie over hun werk spreken. Daarom is Robbert Dijkgraaf, president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van wetenschappen, zo'n verademing wanneer je hem op TV over zijn werk ziet praten. De passie spat er af.
Werken met passie is wel van deze tijd. Passie is hard nodig om uit de huidige economische impasse te komen.

Plaatje vond ik op de site van Dolly Leemans

Hoe krijg je passie voor je werk?
Wees blij wanneer deze vraag überhaupt bij je opkomt, dan ben je al op de goede weg. Wanneer je geen passie voor je werk hebt en je zou dat wel willen hebben dan sta je voor een forse verandering. Gisteren schreef ik over verandering. Wil je in gedrag en attitude veranderen dan moet je denken veranderen, lees het nog maar eens na. Dat is een proces dat tijd vergt.

Niets hoeft je te weerhouden om daar nu al mee te beginnen. Denk aan wat je vandaag op je werk gaat doen. Hoe kan het beter dan gisteren? Richt je gedachten daar op en schuif al het andere wat je daarvan afleidt terzijde. Probeer dat vol te houden, bij alles wat je vandaag aanpakt. Het vergt, vooral in het begin, een enorme concentratie. Aan het eind van de dag zul je moe zijn maar wel uiterst voldaan,
Herhaal dat morgen en al de dagen daarna.

Een andere tip. Zeg niet: ik zal het proberen. Maar zeg: ik zal het doen. Zo'n verschil in woorden lijkt onbenullig en pietluttig maar er zit een wereld van verschil tussen. Wanneer je zegt dat je iets zult proberen dan houd je van te voren al rekening met de mogelijkheid dat het niet lukt. Je geeft het dan bij tegenslagen snel op. Ik zei toch dat ik het zou proberen is dan het excuus achteraf. Wanneer je zegt: Ik doe dat, dan klint dat al heel anders. Het klinkt niet alleen anders, het is ook anders, het getuigt van een positieve instelling. Je gaat aan de slag met de overtuiging dat het gaat lukken. En als het tegenzit dan doe je je uiterste best om het toch voor elkaar te krijgen, je hebt immers gezegd dat je het doet.

Mijn werk is zo saai, ik kan daar onmogelijk passie voor voelen.
Dat is verschrikkelijk als het werkelijk waar is. Heb je wel eens over het maatschappelijk nut van je werk nagedacht, het zou best wel eens kunnen zijn dat dit je werk in een heel ander perspectief plaatst en dat je daar dan wel voldoening uit put.
Als je werk werkelijk geestdodend is, dat kan, dan moet je echt iets anders gaan zoeken. Een leven lang  werken zonder enige betrokkenheid en liefde voor je werk is niet gezond voor je.

Wil je verandering?

Wil je verandering? Verander je denken.

Dit schilderij van Daniël Tavenier vond ik wel bij verandering passen

Ik las zojuist een citaat van Einstein dat vrij vertaald ongeveer hier op neer kwam: We kunnen onze problemen niet oplossen met dezelfde wijze van denken waarmee we ze veroorzaakten. Hoe waar is dat! Onze handelingen komen voort uit onze gedachten. Wil je verandering in je leven dat moet je met je gedachten beginnen.

Het schilderij vond ik hier.
Meer van Daniël Tavenier.

Een voorbeeld.
Stel: je hebt geldproblemen. Je wilt daar van af. Dan moeten we gaan kijken hoe dat komt. Je koopt dingen die je je eigenlijk niet kunt veroorloven. Je gaat op vakantie met geld dat je nog niet hebt volgens het geniet nu, betaal later principe. Je koopt een nieuwe auto (betaal nu 50% en de rest over 2 jaar) terwijl de auto die je al hebt nog zeker 5 jaar meekan. Je koopt dure merkkleding. Waarom doe je dat? Een reden kan zijn dat je niet voor je omgeving onder wilt doen. Achter dit motief kan nog een veel diepere oorzaak liggen, onzekerheid, angst en dergelijke. In het kader van dit korte stukje kunnen we dat niet bespreken, als je zoiets vermoedt, dan moet je dus verder spitten.

Je wilt niet voor je omgeving onderdoen.
Als dit de oorzaak van onbeheerste uitgaven is dan moet je van de gedachte af dat de mening van je buren of anderen er iets toe doet. Je weet niet wat ze denken, maar wat dan nog? Hangt jouw zelfrespect af van de mening van anderen? Jouw zelfrespect zal pas toenemen wanneer je er in slaagt om je geldproblemen op te lossen. Dan moet je de veronderstelde mening van anderen over jou helemaal uit je hoofd bannen. Het gaat er niet om wat je buren denken, maar wat je zelf denkt en doet.

De oplossing ligt bij jouw manier van denken.
Jouw handelen wordt bepaald door je gedachten. Brengt jouw handelen je in de problemen dan moet je  er achter zien te komen welke manier van denken je tot de verkeerde handelingen brengt. Wanneer je die manier van denken verandert zul je de ongewenste acties achterwege laten.
Als het je geen biet kan schelen wat je buren van je denken, dan ga je geen nieuwe auto kopen omdat zij er net een gekocht hebben.

Het bovenstaande is maar een simpel voorbeeld en mist elke psychologische diepgang maar de kern van de zaak is waar: wil je veranderen? Verander je denken.

Doe je echt wat je kan?

Perfectie, een hopeloze zaak?

Scheepsbouw had men toen perfect voor elkaar

Vrijwel alle mensen gaan niet naar hun werk met de uitdrukkelijke bedoeling om er een puinhoop van te  maken. Maar als je de resultaten van sommige organisaties of bedrijven ziet dan zou je het tegenovergestelde denken. Hoe komt het toch dat het met op zich bereidwillige mensen vaak niet lukt om de zaakjes perfect voor elkaar te krijgen?

Laten we eerst een kritisch naar ons zelf kijken.
Natuurlijk kunnen we de baas of het management de schuld geven. Zij organiseren het werk niet goed en daarom is het een puinhoop. Natuurlijk gebeurt dat. Wanneer je zeker weet dat je door incompetent management wordt aangestuurd ga daar dan zo snel mogelijk weg, want incompetent management brengt incompetente medewerkers voort. Alles wat goede medewerkers tot stand brengen wordt door incompetente managers teniet gedaan. Maar dit terzijde, we zouden naar onszelf kijken.
Ik stel een paar gewetensvragen:

• Ben je altijd op tijd op je werk?
• Ga je niet te vroeg weg?
• Maak je elke dag af wat je af had kunnen maken?
• Heb je een goed werktempo?
• Maak je je werk altijd helemaal af, geen losse eindjes?
• Communiceer je helder en zakelijk?
• Verknoei je geen werktijd met prive beuzelarij, roken, chatten, twitteren etcetera?
• Kom je je afspraken altijd na?
• Bereid je je voor op een vergadering?
• Als je niks op een bepaalde vergadering te zoeken hebt meld je je dan af?
• Beantwoord je zakelijke emails en overige correspondentie vlot?
• Ben je telefonisch altijd goed bereikbaar? Zo niet is er dan iemand anders die jou waarneemt?
• Klets je niet over anderen op je werk?
• Sta je een klant fatsoenlijk te woord en los je eventuele problemen snel op?
• Onthoud je je van alcoholica tijdens de lunchpauze?
• Let je goed op je persoonlijke verzorging en kleding?

Je kan dit lijstje nog wel langer maken denk ik, je snapt wel waar ik heen wil. Kijk eens hoeveel procent je van de vragen in positieve zin beantwoordt. Als het minder dan 60% procent is dan moet je je toch ernstig zorgen maken. 60% is helemaal geen hoge score, het past een beetje in de zesjes cultuur, net voldoende. Maar helemaal niet voldoende voor iemand die een beetje ambitieus is.

Doe wat je altijd doet, alleen een beetje beter.

Als je de vragen beantwoord hebt dan weet je wat je beter zou kunnen doen. Je hoeft de dingen niet radicaal anders te doen (meestal) maar alleen beter. Dat is voor niemand onbereikbaar. Als je basale zaken zoals in bovenstaande vragen staan, allemaal goed doet dan zal je merken dat je al een eind boven het maaiveld uitsteekt. Het is simpel, doe alles gewoon beter. Succes!

De Blinde Boogschutter

Bijna blinde handboogschutter bij Olympische top.

Dong-Hyun de bijna blinde boogschutter

De Koreaanse handboogschutter Dong-Hyun, die bijna blind is, verbeterde tijdens de Olympische spelen zijn eigen wereldrecord. Tussen de boogschutters met een uitstekende gezichtsvermogen nam hij een prominente plaats in. Hoewel hij zeer slecht ziet (10% van normaal) kan hij de kleuren van het doel onderscheiden en daar mikt hij dan met succes op.

De foto vond ik op de site van de blindenbibliotheek Dedicon

Zonder het brandende verlangen om boogschutter te worden zou het niet gelukt zijn.
Deze jongeman moet haast wel een enorme passie voor de boogsport hebben anders zou het hem met zijn handicap nooit gelukt zijn om wereldkampioen te worden. Hij is een voorbeeld voor allen die iets willen bereiken waarvan de omgeving zegt: "Joh, dat is niks voor jou, dat kan je niet". Wanneer je iets heel graag wilt moet je je niet teveel van het commentaar van anderen aantrekken. Ik herinner me dat ik vroeger als iel en schriel manneke graag wilde leren boksen. Toen ik na de eerste les volkomen uitgeput en verslagen in de kleedkamer zat, hoorde ik iemand over mij zeggen: "Zo, die zien we ook nooit meer terug". Zoiets moet je niet tegen mij zeggen en dus wierp ik me daarna met dubbele energie op de training en na een jaar was ik een redelijk goede bokser en geen iel manneke meer.
Laat je dus niet door anderen ontmoedigen.

Het loont wel de moeite om van je talenten gebruik te maken.
Deze column is niet primair bedoeld als een aanmoediging om juist die dingen te gaan doen waarvoor je geen uitgesproken talent hebt of die je door een handicap slechts met grote moeite zal leren beheersen. Als je dat wel wilt, doe dat dan vooral en laat je door niemand tegenhouden.
Wat ik eigenlijk wil zeggen is dat het de moeite loont om voor jezelf te ontdekken welke talenten je hebt (voor het geval dat je dat niet weet) en die talenten te gebruiken. Het is een leuke en verrassende ontdekkingsreis. Denk je dat je geen talenten hebt? Daar vergis je je in. Ieder mens heeft tenminste één talent dat hij of zij kan ontwikkelen tot iets buitengewoons. Kijk maar naar de blinde boogschutter.