Translate

Thursday, June 21, 2012

Cold turkey therapie voor het onderwijs

Wat is dit nu weer?
Ja, het is een vreemde titel. Cold turkey is een behandeling om een verslaafde direct te laten stoppen met het gebruik van de middelen waaraan hij of zij verslaafd is.
Maar het onderwijs is toch niet aan de heroine? Nee, de titel slaat op de manier waarop het onderwijs in  één keer van een loodzware financiële en organisatorische last bevrijd kan worden. Het onderwijs moet weer worden teruggegeven aan de leerkrachten en daarmee aan de leerlingen.

Waar moet het onderwijs dan van worden bevrijd?
Van de nadelige gevolgen van een verkeerd gerichte schaalvergroting. Een eenvoudig voorbeeld van schaalvergroting is het aanschaffen van een grotere machine voor de productie van blikjes doperwten. Deze machine is duurder dan de oude maar produceert zoveel meer blikjes doperwten dat de meeropbrengst de extra investering meer dan goed maakt, Op die manier worden de vaste kosten per blikje doperwten omlaag gebracht.
Hoe werkt zo iets in het onderwijs? Kan een grotere en duurdere leerkracht veel meer leerlingen tegelijk opleiden?  Ja dat kan bij colleges van een hoogleraar maar niet in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. De gedachte voor de schaalvergroting in het onderwijs was dat de kosten van bestuur en ondersteuning dan per leerling lager zouden worden. In principe is dat waar maar niet op de manier waarop de schaalvergroting is uitgevoerd.
Men heeft de schaalvergroting uitgevoerd door scholen te laten op gaan in een grote organisatie. Wordt daar het onderwijs beter van? Nee, want de schaalvergroting heeft niets met het onderwijs zelf te maken. Worden de overheadkosten per leerling lager? Dat is maar zeer de vraag, kijk maar naar het Amarantis debacle. Een mega scholengemeenschap is een complexe organisatie. Bij dergelijke organisaties gaat al gauw om de organisatie zelf dan om het onderwijs.

Maar wat dan?
Er zijn een paar elementen rondom het onderwijs die zich uitstekend lenen voor schaalvergroting en het mooie is dat deze elementen bij het onderwijs zelf kunnen worden weggehaald. Het zijn geen onderwijskundige zaken.
Het gaat om de salarisadministratie, het beheer van gebouwen en de inkoop van leermiddelen.
Concreet: de Staat betaalt de salarissen van de leerkrachten, concierges en administratieve krachten direct aan hen uit.
De schoolgebouwen worden door de Rijksgebouwendienst beheerd.
Het Rijks Inkoopbureau zorgt voor de inkoop en distributie van leermiddelen.

Schoolbesturen en bestuurlijke organisaties krijgen geen geld. Scholen moeten door hun handzame grootte door een directeur (bijgestaan door 1 of enkele administratieve krachten) kunnen worden bestuurd. Het aantal leerlingen per school mag niet groter zijn dan het geheugen van de concierge kan bevatten, zoals Plasterk het zo plastisch uitdrukte.

De ontwenningsverschijnselen.
Die zijn enorm maar van korte duur. De bestuurders en hun personeel kunnen naar ander werk gaan zoeken. De opgepotte financiële middelen van scholen worden door het Rijk geconfiskeerd, ter financiering van een sobere ontslagregeling,  Het verband van de samengevoegde scholen valt uiteen in kleinere en volledig zelfstandige scholen. Het personeelsbestand van een school bestaat uit een directeur, leerkrachten, een concierge en een beperkt aantal administratieve krachten. Aangezien alles direct door de overheid betaald wordt heeft een school in principe geen geld nodig.
Aan het onderwijs dienstbare organisaties die nog nodig zijn kunnen hun diensten via het Rijks Inkoopbureau aanbieden.

Wat schieten we ermee op?
Scholen zijn weer teruggebracht naar een menselijke maat. Schaalvergroting vindt plaats ver buiten het schoolverband. De financiële voordelen die een goed uitgevoerde schaalvergroting oplevert, kunnen worden gebruikt om de lerarensalarissen te verhogen en hun opleiding te verbeteren.  De focus kan weer helemaal gericht worden op de leerkracht en de leerling.
Het onderwijs is weer teruggegeven aan de hoeders er van.



4 comments:

  1. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
    Replies
    1. This comment has been removed by the author.

      Delete
  2. Een sterke analyse met ook nog een concrete oplossing!
    We moeten inderdaad af van de bemoeizucht van besturen.
    Een bestuur heeft slechts een dienende taak, namelijk het scheppen van goede omstandigheden.
    Zodat de bestuurden, de mensen waar het om gaat, meer in vrijheid kunnen doen wat ze beweegt.
    Dit geldt volgens mij in het algemeen, maar zeker in het onderwijs.
    Als voormalig leraar in het voortgezet onderwijs juich ik schaalverkleining hier van harte toe!
    Een wél zinvolle schaalvergroting kan inderdaad gaan via het uitbesteden van niet-kerntaken.
    Dit vereist echter, dat het gebruikmaken hiervan in handen kan zijn van de lokale directeur.
    En dat kan alleen als bijvoorbeeld de Rijksgebouwendienst óók volstrekt dienend functioneert.
    Helaas is deze service- en klantgerichtheid bij veel instanties nog ver te zoeken...

    ReplyDelete
  3. Eindelijk iemand die man en paard durft te noemen. Het einde van de graaicultuur binnen het onderwijs, alle aandacht gericht op de docent en zijn leerlingen/studenten.
    Zo moeilijk is het niet hoor politiek Den Haag om snel grote stappen te maken richting veel beter onderwijs voor aanzienlijk minder budget. Begrotingstekort? Hè? Hadden we dat ooit?

    ReplyDelete